انتقال سهام در شرکت های سهامی خاص از مواردی است که در شرکت های سهامی خاص بارها و بارها صورت می گیرد و به دلیل حساسیت های خاصی که دارد، دارای اهمیت بسیاری است.
معمولا بسیاری از شرکت های سهامی، بخصوص شرکت های سهامی خاص، دفتر ثبت سهام و برگ سهم ندارند. به این دلیل مالکیت اشخاص در چنین شرکت هایی با مشکلات بسیاری همراه است.
برای پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی و برای اطلاع هرچه بیشتر سهامداران شرکت سهامی و افرادی که تصمیم به خرید و یا فروش سهام شرکت سهامی خاص دارند، در این نوشتار اطلاعات لازم در خصوص سهام و انتقال آن و انواع انتقال سهام ارائه می شود.
تعریف سهام
سهام در ماده ۲۴ لایحه اصلاحی قانون تجارت این چنین تعریف شده است: سهم قسمتی از سرمایه شرکت سهامی (اعم از سهامی خاص و سهامی عام) است و ورقه سهم، سند قابل معامله ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد همچنین مشخص کننده میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی است.
در واقع کل سرمایه شرکت به قطعات سهام تقسیم می شود و جمع مبلغ اسمی سهام در شرکت سهامی، معرف سرمایه آن شرکت است. طبق ماده ۳۲ لایحه اصلاحی قانون تجارت، مبلغ اسمی سهام و همچنین قطعات سهام، در صورت تجزیه باید متساوی باشد.
نکته ی قابل ذکر این که : کلمه سهام فقط برای شرکت های سهامی اعم از سهامی خاص و سهامی عام اطلاق می شود و در سایر شرکت ها مانند شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تعاونی، شرکت تضامنی و غیره، به جای سهام، از عبارت “سهم الشرکه” استفاده می شود. به همین خاطر، در شرکت سهامی خاص به شرکاء شرکت، “سهامدار” می گویند و در شرکت هایی مانند شرکت با مسئولیت محدود، تعاونی، تضامنی و غیره، به شرکاء شرکت، “صاحبان سهم الشرکه” گفته می شود.
انواع سهام
در قانون تجارت و همچنین در قانون اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، سهام شرکت دارای دو نوع کلی “سهام با نام” و “سهام بی نام” تعریف شده است و انواع دیگری از سهام در زیر مجموعه این دو نوع کلی قرار می گیرند که به بررسی نحوه انتقال آن ها می پردازیم.
انتقال سهام بی نام
بر اساس لایحه اصلاحی قانون تجارت، سهام بی نام به صورت سند در وجه حامل تنظیم می شود و شخصی که آن را در اختیار دارد، مالک و صاحب آن محسوب می شود، مگر خلاف آن ثابت شود، لذا نقل و انتقال سهام بی نام به صرف قبض (استیلا و تسلط طرف مقابل بر مال) و اقباض (تحویل مال تعهّد شده) صورت می گیرد و نه نیاز به تصویب مجمع خاصی دارد و نه نیاز به ثبت در مرجع ثبت شرکت ها دارد و بنابر این باید گفت که نقل و انتقال سهام بی نام هیچگونه تشریفاتی ندارد.
انتقال سهام بانام
مطابق لایحه اصلاحی قانون تجارت، نقل و انتقال سهام بانام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد و انتقال دهنده یا وکیل یا نماینده قانونی وی باید انتقال را در دفتر مذکور امضاء کند.
همچنین در مواردی که تمامی مبلغ سهم مورد نقل و انتقال، پرداخت نشده باشد، باید آدرس کامل انتقال گیرنده نیز در دفتر ثبت سهام شرکت قید شود و به امضاء انتقال گیرنده یا وکیل یا نماینده قانونی او برسد.
در صورتی که نقل و انتقال سهام با نام مطابق با تشریفات فوق الذکر انجام نشود، علی الخصوص آنکه در دفتر ثبت سهام شرکت ثبت نشود، چنین نقل و انتقالی در مقابل شرکت و اشخاص ثالث قابل استناد نیست، اما این غیر قابل استناد بودن به معنای باطل بودن معامله نقل و انتقال سهام نیست، بلکه بین طرفین کاملا معتبر است و خریدار می تواند با مراجعه به دادگاه حقوقی، الزام فروشنده را جهت انجام تشریفات رسمی نقل و انتقال سهام شرکت، از دادگاه درخواست نماید.
