شعرخوانی آقاسی به گونه‌ای بود که باعث می‌شد اشعارش اثرگذار باشد

دانستنی اقتصاد – گروه دین و اندیشه- زینب حسینی روش: محمدرضا آقاسی بیش از هر اتفاق دیگری در خصوص انقلاب و دفاع مقدس شعر سرود و سرنوشت این بود که در روزهایی که هرساله ایران، یاد و خاطره آزادی خرمشهر را گرامی می‌داد، خودش به صدر خبرها بیاید؛ محمدرضا آقاسی درگذشت.

مرحوم «محمدرضا آقاسی» فرزند ششم یک خانواده مذهبی بود که در ۲۴ فروردین سال ۱۳۳۸ در محله امامزاده سید نصرالدین تهران، به دنیا آمد. آقاسی درباره خانواده خود اینگونه نقل می‌کند: «مرحوم پدرم، با آنکه سوادی به آن صورت نداشت، اما قاری قرآن بود و از مریدان مرحوم آیت الله «حاج سید احمد طالقانی آل احمد» که روحانی سرشناس محل ما بود و پدر جوانمرد فاضل؛ زنده یاد «جلال آل احمد». از طرفی، مادرم حدود چهل سال است افتخار مداحی حضرت قمر بنی هاشم (علیه السلام) را دارد. از زمان بچگی کلمات را به هم می‌بافتم. مشخصاً از سنین سیزده چهارده سالگی. تقریباً بیست ساله بودم که انقلاب شروع شد. قبل از انقلاب، دو سالی هنرجوی «هنرستان هنرهای زیبا» شهر تهران بودم. منتها، از آنجا که به نحوه آموزش متون درسی و مدیریت خشک و بی بهره از ظرافت‌های تعلیم و تعلم هنری اولیا امور هنرستان اعتراض داشتم، با مدیر، ناظم و بعضی از اساتید آنجا برخورد پیدا کردم. روی همین حساب هم، دو سال پیاپی مرا مردود کردند و دست آخر سال سوم؛ اخراجم کردند. بعد از آن ماجرا، مدتی در تسلیحات ارتش کار می‌کردم. این وضع ادامه داشت تا حوالی تابستان ۱۳۵۷ که با اوج گیری مسائل انقلاب، از تسلیحات هم زدم بیرون.»

مرحوم آقاسی را بیشتر به واسطه مثنوی‌های شورانگیز او می‌شناسند. قالب شعری که در میان سایر گونه‌های شاعرانگی به دلیل قدرت و توانایی منحصر به فرد بیان خود بسیار قابل توجه است. آقاسی خود در این باره اظهار کرده است: «انتخاب قالب شعری برای بیان ادراکات و احساسات شاعرانه‌ام، به این خاطر بود که در این قالب، برای فَوَرانِ شور درونی شاعر، به نسبت دیگر قالب‌های شعری، میدان به مراتب وسیع‌تری وجود دارد. مثنوی دریاست، مثنوی اقیانوس است. وقتی بخواهی بیایی توی چنین وادی‌هایی، «شرط اول قدم آن است که مجنون باشی». باید ایمان داشته باشی که ذاتاً فقیری و غنی مطلق خداست و باب جود و عطای خدا، آل محمد (ع) هستند. باید کاسه گدایی برداری، بروی در خانه اهل بیت (ع) را بزنی. احساس استغنا و بی نیازی هم نباید داشته باشی. در چنین صورتی؛ مطمئن باش اهل بیت (ع) تو را دست خالی از در خانه شأن برنمی گردانند. هرچه شکسته‌تر و زارتر در خانه شأن بروی، کاسه گدایی تو را پُرتَر می‌کنند. حالا در رابطه با معروف ترین شعری که خلایق در این ملک مرا به آن می‌شناسند؛ یعنی شیعه نامه، فقط می‌توانم بگویم که من شیعه نامه را از کرم اهل بیت (ع) دارم، نه از خودم؛ که هیچ ام و هیچ.»

محمدرضا آقاسی سرانجام در سن ۴۶ سالگی جاودانه شد. رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی که در پی درگذشت او صادر شد، گفتند: «این حادثه غم انگیز ضایعه‌ئی برای هنر و ادبیات متعهد کشور و به ویژه شعر مذهبی و انقلاب به شمار می‌رود. شعر روان و با مضمون و خوش ساخت آقاسی که نمایشگر دل پاک و احساسات صادق و هنر خودجوش او بود، بی شک دارای جایگاه ویژه ای در ادبیات معاصر است».

به مناسبت نوزدهمین سالگرد درگذشت مرحوم آقاسی با مرتضی طاهری مداح سرشناس کشور و رئیس هیأت مدیره خانه مداحان کشور به گفتگو پرداختیم که در ادامه تقدیم می‌شود:

مرتضی طاهری در گفتگو با دانستنی اقتصاد، به ویژگی‌های اشعار مرحوم محمدرضا آقاسی اشاره و اظهار داشت: یکی از ویژگی‌های اشعار مرحوم آقاسی سلیس و روان بودن است تا جایی که می‌توان گفت اشعار آن مرحوم عامه پسند و قابل فهم برای همگان است؛ مردم عادی و عوام به راحتی با واژه و مضامین اشعارش ارتباط می‌گرفتند.

وی افزود: مرحوم آقاسی اشعار دیگران را نیز می‌خواند و در اجرا بسیار قوی بود شاید بتوان گفت در اجرا و شعر خوانی کسی به قوت مرحوم آقاسی وجود ندارد. تأثیرگذاری شعرخوانی آن مرحوم به قدری مهم و قوی بود که بعدها نیز شاعران از سبک اجرای ایشان بهره بردند و افراد زیادی در این سبک ظهور پیدا کردند.

رئیس هیأت مدیره خانه مداحان کشور ادامه داد: اشعار و اجرای مرحوم آقاسی منحصر به فرد بود و دیگران نیز در مقام تقلید، کپی برداری و الگوبرداری بد عمل نکردند و تا به امروز موفق بودند.

متأسفانه مرحوم آقاسی خیلی زود از اذهان به فراموشی سپرده شد و این زیاد جالب نیست از این رو باید سعی شود یاد و خاطره شخصیت‌های اثر گذاری چون مرحوم آقاسی همیشه در بین اذهان عمومی زنده بماند

طاهری بیان داشت: آن زمان که ایشان شعر می‌سرودند و می‌خواندند آنقدر اشعار مناسب با شرایط جامعه و ارزش‌های انقلابی وجود نداشت و در بین سروده‌های شعرا شعرهای معمولی فراوان بود که بیشتر مدح و منقبت و مرثیه را شامل می‌شد اما مرحوم آقاسی شعرهای متناسب با شرایط روز و انقلاب و بعضاً نقادانه و انتقادی می‌سرود و می‌خواند.

وی با بیان اینکه اشعار ایشان شاید خیلی از نظر ویژگی برتری نسبت به دیگر اشعار شعرا نداشت اما اجرای آن مرحوم به گونه‌ای بود که باعث می‌شد اشعارش اثرگذار باشد تا جایی که بسیاری از مردم عادی شعرهای ایشان را یاد گرفته بودند و زمزمه می‌کردند گفت: اشعار مرحوم آقاسی همانند سلام فرمانده ای که امروز ورد زبان کودکان و نوجوانان شده است آن روز هم اشعار ایشان برد و اثرش به همین میزان بود و قابل بررسی است.

رئیس هیأت مدیره خانه مداحان کشور بیان کرد: بنده بارها با ایشان به شهرهای مختلف سفر داشتم و در مراسمات مختلف و یادواره شهدا شاهد اجرای خوب و شعرخوانی او بودم. آن مرحوم شاعری دل سوخته بود که گاهی اوقات خواندنش هم خودش را به شدت منقلب می‌کرد و هم جمعیتی را که در مجلس بودند منقلب و متحول می‌کرد.

طاهری تصریح کرد: وقتی برخی شخصیت‌ها و چهره‌ها از عالم دنیا رخت بر می‌بندند و آنها را از دست می‌دهیم تا مدتی یاد آنان یادآوری و برایشان یادبود گرفته می‌شود اما متأسفانه مرحوم آقاسی خیلی زود از اذهان به فراموشی سپرده شد و این زیاد جالب نیست از این رو باید سعی شود یاد و خاطره شخصیت‌های اثر گذاری چون مرحوم آقاسی همیشه در بین اذهان عمومی زنده بماند چرا که ایشان واقعاً در جامعه اثرگذاری معنوی داشت.

وی در پایان خاطرنشان کرد: سعی و همت این افراد در اعتلای اعتقادات و باورهای دینی بود آنان با همه اخلاص و حسن نیت در تبلیغ معارف حقه اسلام تلاش می‌کردند و تأثیرگذار بودند.