توافق موقت در حقوق بینالملل وجود ندارد
دانستنی اقتصاد _ پرستو بهرامی راد؛ یوسف مولایی، کارشناس حقوق بینالملل در خصوص توافق موقت بیان کرد: از نظر حقوق بینالملل تواقق، توافق است، موقت یا غیر موقت ندارد. در صورتی که تعیین وقت بشود. در حقیقت زمان تعیین بکنیم، یکسال، ۵ ماه یا ۶ ماه. در غیر این صورت هر توافقی دائمی است.
در ادامه وی توضیح داد: توافق مشروط ممکن است داشته باشیم که در آن شرایطی را تعریف بکنیم. در متن معاهده یا قرارداد چنین موضوعی قرار میگیرد و با توافق طرفین این سند اجرایی می‌شود. ولی موقت معنی ندارد.
مولایی گفت: اگر موقت مطرح می‌شود، با توجه به مسائل مختلفی که بین ایران و آمریکا وجود دارد، است. یعنی یکی از مواردی که موضوع اختلافی بین ایران و آمریکاست در این توافق وجود دارد.
این کارشناس حقوق بینالملل اظهار داشت: در مورد برجام، توافق موقت به این معنی است که یک مدت و زمان مشخصی می‌گذارند. با این حال وقتی زمان بگذارند، دیگر موقت نیست. اعتبارش با آن زمان سنجیده می‌شود. در حقیقت موقت معنی ندارد. بنابراین ما می‌گوییم در مورد برجام مسائل مختلفی داریم که یک یا چند مورد را حل می‌کنیم. باز هم در این شرایط موقت معنی ندارد. این به کارگیری لفظ توافق موقت به لحاظ حقوقی هیچ معنی و مفهومی ندارد.
مولایی در خصوص شرایط فعال شدن اسنپ بک گفت: در مورد اسنپ بک یا مکانیسم ماشه هر وقت اعضا غیر از آمریکا (چون ایالات متحده خارج شده محل بحث است که بتواند مکانیسم ماشه را فعال کند یا خیر) سه کشور اروپایی می‌توانند هر وقت اراده کنند مکانیسم ماشه را فعال کنند. هیچ شرط و شروطی هم ندارد. یعنی کشورهای عضو برجام هر کدام بخواهند، می‌توانند از مکانیسم ماشه استفاده کنند.
وی در ادامه تصریح کرد: در مورد آمریکا بحث است چون تا به حال چنین اتفاقی در دنیا نیافتاده است که بدانیم رویه به چه صورتی خواهد بود. یک کشوری از یک سندی خارج شده و مشخص نیست که کامل خارج شده یا خیر. چون بعضی‌ها می‌نویسند شرط حل و فصل اختلافات برای خود حیات مستقلی دارد.
مولایی توضیح داد: در ماده ۳۶۳۷ که راجع به حل اختلافات برای اعمال مکانیسم ماشه است، می‌توان یک حیات مستقل برای آن سند قائل شد و آمریکا می‌تواند از این مکانیسم ماشه استفاده کند. چون تا امروز رویه‌ای در این زمینه نداریم، باید مورد بحث به لحاظ نظری قرار گیرد. هیچ کسی هم قاطعانه نمی‌تواند بگوید آمریکا این حق را دارد یا خیر. ما چون منافع ملی‌مان ایجاب می‌کند، می‌گوییم آمریکا این حق را ندارد. ولی به لحاظ حقوق بینالملل جایی ثابت نشده که این نگاه ما قطعی است.
مولایی در خصوص تحریم‌های ایران توسط آمریکا گفت: مکانیسم تحریم‌های ایران زیر ۵ سرفصل است. این‌ها هر کدام برای خودشان هزاران پیچیدگی و یک دنیا از مطالب حقوقی و فنی دارد. یک سیستم پیچیده در خزانه‌داری آمریکا برای اینکه ایران را تحت فشارهای مختلف در مواضع مختلف قرار دهد، به کار گرفته شده است. فعالیت هسته‌ای یکی از سرفصل‌های است که ایران بابت آن تحریم می‌شود، موضوعات دیگر شامل حقوق بشر، مسائل فعالیت منطقه‌ای، حضور سپاه قدس در سوریه و سرفصل‌ها بسیار زیادی وجود دارد. بعید می‌دانم در ایران متخصصی پیدا شود که اشراف کافی به مجموعه این تحریم‌ها به لحاظ پیچیدگی، گستردگی و فنی بودن آنها داشته باشد.
در پایان این کارشناس بینالملل بیان کرد: ایران واقعاً هیچ راهی ندارد برای اینکه این تحریم‌ها را کلاً بردارد؛ در صورتی که به یک توافق استراتژیک با آمریکا برسد و آمریکا بپذیرد ایران در چارچوب نظم بین‌المللی خطری برای آمریکا نخواهد داشت. فعالیت‌هایش مطابق با نظم بین‌المللی است که آمریکا ایجاد کرده است. برجام هم حل شود، کل مشکلات ما با آمریکا حل نمی‌شود ولی به هر حال یک مقدار محدود می‌شود. درهای مختلفی قفل مانده و هر کدام از این قفل‌ها یک کلید دارد. باید با یک کلید قفل برجام را باز کنیم. هر دری که باز می‌شود برای شما یک فضای تنفسی در اقتصاد و مناسبات بین‌المللی ایجاد می‌کند. پس مفید است که این اتفاق بیافتد، ولی کافی نیست.
