کارکرد های اخلاق در فرهنگ سازمانی و مسئولیت اجتماعی سازمان ها

به مناسبت برگزاری پنجمین کنفرانس ملی فرهنگ سازمانی و پنجمین کنفرانس مسئولیت اجتماعی مدیریت که توسط انجمن مدیریت ایران با همکاری دانشگاه خاتم برگزار می شود، مصاحبه با خانم دکتر آذر صائمیان دبیر علمی کنفرانس و رئیس اتحادیه انجمن های علمی ، فناوری، نوآوری و تجاری سازی انجام دادیم که خلاصه آن را در زیر مطالعه می نمایید.

رسانه مسئولیت اجتماعی: لطفا در ابتدا سابقه مختصری از برگزاری کنفرانس فرهنگ سازمانی و بخصوص جایزه مسئولیت اجتماعی مدیریت بفرمایید.

دکتر صائمیان: انجمن مدیریت ایران با همکاری دانشگاه خاتم امسال پنجمین کنفرانس ملی فرهنگ سازمانی و جایزه مسئولیت اجتماعی مدیریت را در تاریخ ۷ و ۸ بهمن ماه برگزار می کند. همان گونه که مطلع می باشید در طی این سال ها انجمن با برگزاری سخنرانی و برنامه های آموزشی و چاپ کتاب و مقالات متعدد در این حوزه تلاش داشته است تا مفهوم مسئولیت اجتماعی مدیریت را در سازمان های جاری و ساری نماید. در طی این سال ها نیز با استفاده از مدل علمی و همچنین سنجه ها و معیارهای کلیدی ، ارزیابی شرکت های متقاضی حضور در جایزه توسط سر ارزیابان، ارزیابان و مشاهده گران نیز بخوبی صورت گرفته و برخی از این شرکت ها موفق به اخذ تندیس سیمین شده اند. خوشبختانه روند استتقبال شرکت ها جهت حضور در فرآیند ارزیابی با شیب صعودی مواجه بوده و این امر نشان دهنده توجه بیش از پیش مدیران ارشد سازمان ها به مسئولیت اجتماعی مدیریت می باشد.

همچنین مقامات مسئول نیز از برگزاری این کنفرانس حمایت ویژه داشتند و تا کنون مقامات ارشد از جمله چند وزیر نیز در این کنفرانس ها حضور داشته و بر اجرا و استقرار نظام مسئولیت اجتماعی مدیریت در سازمان ها تاکید داشتند.

امسال این مراسم با حضور مدیران ارشد، مدیران میانی، استادان و اندیشمندان این حوزه در در دانشگاه خاتم برگزار خواهد شد. در این برنامه سخنرانانی از دانشگاه پنسیلوانیا و رییس مرکز تحقیقاتی تعالی سازمانی دانشگاه نیوزیلند و دارنده مدال هارینگتون ایشیکاوا در منطقه آسیا و اقیانوسیه؛ حضور خواهند داشت ودر این برنامه سخنرانی خواهند کرد.

رسانه مسئولیت اجتماعی: لطفا در مورد مسئولیت اجتماعی مدیریت و تعهداتی که مدیران و کارکنان در این حوزه دارند بفرمایید.

دکتر صائمیان: مسئولیت اجتماعی یک نظریه اخلاقی یا عقیدتی است که کلیه نهادها اعم از دولتی، خصوصی و سازمان های مردم نهاد را موظف به پذیرش مسئولیت در قبال کل جامعه می کند. این امر یک تعهد داوطلبانه نسبت به منافع اجتماعی است.”کونتز “و” اودنل” تعریف مسئولیت اجتماعی را بدین ترتیب آورده اند: “تعهد شخصی مردم همان طور که آنها در جهت منافع خود عمل می کنند تا اطمینان حاصل کنند، حقوق و منافع قانونی دیگران را نقض نمی کنند.

“زمانی که از مسئولیت اجتماعی یک سازمان سخن به میان می آید، عملاً ویژگی های اخلاقی حاکم بر آن به ذهن متبادر می شود.

اخلاق همواره در مدیریت سازمان ها جایگاه والایی داشته است. اصولی مانند صداقت، درستی و رعایت عدالت از ارکان اصلی اخلاق حرفه ای به شمار می آید.” استونر ” اخلاق را مطالعه یا بررسی حقوق و وظایف می داند که افراد هنگام تصمیم گیری، قوانین معنوی را رعایت می کنند. رعایت اصول اخلاقی، باعث می شود کارکنان در سازمان در مسیر صحت و درستی، صداقت، توجه به منافع جامعه و سلامت آن و مراعات در حفظ و نگهداری از وسایل و تجهیزات یا اسناد و مدارک سازمان قدم بردارند. اخلاق در سازمان ها به عنوان کسب درآمد از طریق انجام فعالیت های سالم، فرآیندهای درست، رعایت اقدامات قانونی و همچنین ایجاد نتایج بلندمدت و پایدار است که منافع حاصل از آن نتایج سودمندی برای جامعه داشته باشد.

برخی از منافع حاصل از اخلاق حرفه ای و مسئولیت پذیری در قبال ارکان اخلاق عبارتند از حسن شهرت و خوشنامی، ارتقای انگیزه سرمایه های انسانی، افرایش کارایی و اثربخشی، جذب فرصت های ایده آل ناشی از خوشنامی و کسب اطمینان و اعتماد کلیه ذی نفعان به اجرای برنامه های توسعه در سازمان می باشد.

رسانه مسئولیت اجتماعی: چگونه می توان نسبت به استقرار مسئولیت اجتماعی به عنوان یک راهبرد یا استراتژی توجه کرد؟

دکتر صائمیان: سازمان هایی که توانسته اند مفاهیم مسئولیت اجتماعی مدیریت را در اسناد راهبردی خود لحاظ کنند نتایج درخشانی را تجربه کرده اند. تبیین برنامه ریزی و مدیریت راهبردی مبتنی بر ارکان مسئولیت اجتماعی شرکت ها برای دست یابی به موفقیت های پایدار تنها یکی از عواید این اقدام راهبردی می باشد که به مجموعه انتظارات اجتماعی و احکام اخلاقی توجه می شود. با رعایت اخلاق کار و مسئولیت اجتماعی، به بهترین نحو این گونه انتظارات با هدف اقتصادی سازمان تلفیق و دست یابی به اهداف بالاتر و والاتری را امکان پذیر می سازند.

به کارگیری مسئولیت های اخلاقی، نشان دهنده این است که سازمان ها هنجارها، استانداردها و شیوه ها را به گونه ای به کار می گیرند که منصفانه و عادلانه باشد و به حقوق کلیه ذی نفعان کلیدی توجه شود. این امر فراتر از الزامات قانونی می باشد و هدف آن ایجاد انطباق و سازگاری بیشتر با حقوق جامعه و حفظ و ارتقای ارزش های اخلاقی می باشد. تمایز بین انتظارات اخلاقی و قانونی اغلب می تواند دشوار باشد ولی رعایت هر دو بعد اخلاقی و قانونی می توان تفاوت های تکیه بر جامعه مدنی از طریق قانون گذاری را تسهیل نمود.

رسانه مسئولیت اجتماعی: به عنوان آخرین سوال لطفا بفرمایید مسئولیت شرکت ها در مقابل ذی نفعان چگونه طراحی و اجرا می شود؟

دکتر صائمیان: مسئولیت اجتماعی، گزینه‌هایی برای رشد و پایداری بیشتر جامعه ارائه می‌دهد. بنابراین سازمان ها ­‌‌باید در آگاهی‌بخشی این مفهوم، برنامه­‌های مستمر آموزشی داشته باشند چرا‌که افزایش آگاهی درباره مزایا و نقش حیاتی مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها در بهبود رقابت‌پذیری و ارتقای استانداردهای اجتماعی آنها نیز مؤثر خواهد بود. آموزش‌ها در حوزه مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها، باید هم برای مدیران ارشد و هم برای کارکنان سازمان طراحی و اجرا و در تمام سطوح سازمانی به کار گرفته شود. کارکنان باید به طور جدی در مباحث مرتبط با این مفهوم شرکت کنند. زیرا آنان رابط بین سازمان و محیط اطراف خود هستند. سرمایه‌گذاری روی مسئولیت اجتماعی، همان سرمایه‌گذاری در پایداری و رقابت‌پذیری در هر شرکتی است.

برخی از مسئولیت های کلیدی علمی و عملی در استقرارمسئولیت اجتماعی بشرح زیر می باشد:

۱-مسئولیت در قبال سهامداران: حمایت از سرمایه گذاران و ایجاد حس امنیت برای آنان؛ شفافیت و صداقت؛ مشارکت سهامداران در تصمیم گیری ها؛ حصول اطمینان سهامداران از سود سهام مطلوب

۲-مسئولیت در برابر سرمایه های انسانی( کارکنان): پرداخت حقوق و دستمزد عادلانه؛ بهبود شرایط کار؛ توجه به هنجارهای کاری عادلانه؛ انجام اقدامات رفاهی ، فرهنگی؛ آموزش مستمر سرمایه های انسانی با اتخاذ روش های صحیح آموزش؛ ارتقا شغلی و قدردانی از کار همکاران و ارائه پاداش های متناسب ؛ اخذ نظرات و پیشنهادات و شکایات؛ مشارکت سرمایه های انسانی در تصمیم گیری ها

۳-مسئولیت در برابر مصرف کنندگان: بهبود کارایی کسب و کار از طریق:الف) افزایش بهره وری.ب) بهبود کیفیت.ج) سیستم توزیع نرم و صاف؛ ارائه محصولات با قیمت مناسب؛ ارائه خدمات قبل از خرید، حین خرید پس از خرید به مصرف کنندگان؛ تحقیق و توسعه جهت تأمین نیازهای مشتری؛ به حداکثر رساندن نقص در سیستم های توزیع؛ ارائه اطلاعات کافی در مورد محصول و خدمات

۴-مسئولیت در برابر جامعه: حفظ تعادل اکولوژیکی و توجه به الزامات زیست محیطی؛ سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه به منظور ارتقا سطح زندگی جامعه؛ ایجاد منابع جایگزین در نتیجه جلوگیری از فرسودگی منابع فعلی؛ بهبود بهره وری از طریق عملیات تجاری؛ برنامه ریزی برای انجام فعالیت های رفاه اجتماعی؛ مشارکت در تلاش ملی برای ایجاد جامعه بهتر

در خاتمه لازم است اشاره کنم رهبرانی می توانند در سازمان اعتماد و تعهد ایجاد کنند که نسبت به مسئولیت پذیری اجتماعی حساس باشند. این امر مبنایی برای توسعه برنامه های سازمانی و رفاه اجتماعی است. یادمان باشد مسئولیت پذیری اجتماعی مدیریت تنها انجام درست کار نیست، بلکه انجام کار درست است. نقش مسئولیت پذیری در فرهنگ سازمانی در پیشبرد امور سازمان‌ها بسیار تعیین‌کننده و حائز اهمیت می باشد و به درستی می توان اذعان داشت که سازمان های پیشرو با فرهنگ سازی در حوزه مسئولیت اجتماعی بر تعهد ، پاسخ گویی و مسئولیت پذیری در قبال جامعه بخوبی عمل می کنند و جایگاه و مزیت بیشتری را جلب و جذب می کنند.