دانستنی اقتصاد: یک پژوهشگر حوزه سیاست رفاهی با اشاره به بند الف ماده ۱۹۹ لایحه برنامه هفتم توسعه که دولت را مکلف می‌کند تا پایان برنامه هفتم، فقر مطلق را در کشور حذف کند باید از برنامه هفتم توسعه حذف شود، اظهار داشت: تحقق این هدف در برنامه هفتم شدنی نیست و حتما هدفگذاری حذف فقر مطلق در ۵ سال واقع‌بینانه نخواهد بود.
به گزارش دانستنی اقتصاد؛ روزبه کردونی پژوهشگر حوزه سیاست رفاهی گفت: در عرصه سیاست‌گذاری عمومی، تعیین اهداف سیاستی (policy objective) غیرقابل تحقق یکی از عوامل شکست سیاست‌ها، هدررفتن منابع، هرز رفتن ظرفیت سیستم اجرایی، گسترش فساد، نابودی امید و سرمایه اجتماعی و کاهش کیفیت زندگی مردم است لذا در شرایطی که نظام تصمیم‌گیر در عالی‌ترین سند سیاستی کشور یعنی برنامه پنج‌ساله توسعه در موضوعی با اهمیت یعنی حذف فقر مطلق یک هدف غیرقابل تحقق را عنوان می‌کند، مسئولیت مهم نهادهای پژوهشی و همه آنان که دغدغه مردم و این سرزمین را دارند این است که عالمانه، جسورانه، متعهدانه و صمیمانه خطای سیاستی تصمیم‌گیران را هشدار دهند.
رئیس سابق موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی در خصوص چرایی غیرقابل تحقق بودن هدفگذاری حذف فقر مطلق در برنامه هفتم توسعه اظهار داشت: نخست اینکه اعلام حذف فقر مطلق همیشه بوده است و اعلام برنامه برای مبارزه با فقر به طور رسمی حداقل در برنامه‌های چهار نفر از روسای جمهور پیشین نیز قابل رصد است. در سال ۱۳۷۴ لایحه فقرزدایی توسط دولت مرحوم رفسنجانی به مجلس ارائه شد. در سال ۱۳۸۴ سند کاهش فقر و هدفمند کردن یارانه‌ها توسط دولت آقای احمدی‌نژاد تصویب شد. در سال ۱۳۹۶ نیز آقای روحانی در مراسم تحلیف خود تاکید کرد که تا پایان دولت دوم (۱۳۹۹) فقر مطلق ریشه‌کن می‌شود و آقای رئیسی هم چندین بار بر لزوم ریشه‌کنی فقر مطلق در کشور تاکید کرده‌اند. بنابراین مشخص است که همه دولت‌های پس از جنگ تحمیلی موضوع مبارزه با فقر، فقرزدایی و ریشه‌کنی فقر مطلق را به عنوان برنامه خود اعلام کرده بودند که البته هیچ‌یک محقق نشد.
وی در ادامه افزود: دوم اینکه باید بدانیم جمعیت زیر خط فقر مطلق چقدر است. طبق مطالعات مراکز پژوهشی معتبر ازجمله موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی، معاونت رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، در خوش‌بینانه‌ترین حالت در شرایط کنونی بیش از ۳۵درصد جمعیت کشور زیر خط فقر مطلق است. بنابراین وقتی در برنامه هفتم از حذف فقر مطلق سخن گفته می‌شود بدین معناست که در مدت پنج سال ۳۵درصد جمعیتی که زیر خط فقر مطلق هستند از فقر خارج شوند (حدود ۲۸میلیون نفر).
کردونی ادامه داد: توجه به تجارب جهانی سومین نکته مهم در این زمینه است. در برزیل، برنامهFamilia Bolsa در سال ۲۰۰۳ با تحت پوشش قراردادن ۳/۶میلیون خانوار (شش درصد خانوارهای برزیل) آغاز شد و تا سال ۲۰۱۱ معادل ۴/۱۳میلیون خانوار (۲۰درصد خانوارهای برزیل) را تحت پوشش خود قرار داد و موفق شد ۱۶درصد نابرابری درآمدی را کاهش دهد، فقر مطلق را در برزیل نصف کند (از ۹/۷درصد کل جمعیت به ۴/۳درصد کل جمعیت). یکی از نکات مهم در اجرای برنامه پرداخت نقدی بولسا فامیلیا، سهم ناچیز تولید ناخالص داخلی در اجرای این برنامه بوده است. در سال ۲۰۰۳ هزینه طرح کمتر از سه دهم درصد تولید ناخالص داخلی و در سال ۲۰۱۱ حدود سه و نیم دهم درصد از تولید ناخالص داخلی برزیل را شامل می‌شد.
وی ادامه داد: بنگلادش دیگر تجربه موفق است. در این کشور آسیایی جمعیت زیر خط فقر مطلق فقر از ۴۴.۲درصد در سال ۱۹۹۱ به ۱۷درصد در سال ۲۰۱۰ و ۱۲درصد در سال ۲۰۱۶ کاهش یافته است یعنی درصد افراد زیر خط فقر مطلق فقر تقریبا به یک چهارم طی ۲۵ سال کاهش یافته است.
این پژوهشگر ارشد حوزه رفاه و آسیب‌های اجتماعی افزود: با این حساب باید دید آیا حذف فقر مطلق در ۵ سال واقع‌بینانه است؟ مرور تجارب موفق کشورهای دنیا در مبارزه با فقر و بررسی تجارب سیاستی دولت‌های گذشته در مواجهه با فقر نشان می‌دهد هدفگذاری از بین بردن فقر مطلق برای ۳۵درصد جمعیت کشور ظرف پنج سال واقع‌بینانه نیست و امکان تحقق ندارد. تجربه برزیل به عنوان یک نمونه موفق بیانگر این است که در یک بازه زمانی ده ساله جمعیت زیر خط فقر مطلق از ۲۳درصد به ۱۴درصد کاهش یافته و حدودا نصف شده است.
وی ادامه داد: تجربه بنگلادش به عنوان یک نمونه موفق دیگر نیز نشان می‌دهد جمعیت زیر خط فقر مطلق در بازه زمانی ۶ ساله ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ حدود ۵درصد کاهش یافته است. تجربه‌های مبارزه با فقر در جمهوری اسلامی ایران نیز نشان می‌دهد که در یک بازه زمانی ۸ ساله (۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴) ۱۰درصد و در یک بازه زمانی ۳ ساله (۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱) که همزمان با پرداخت نقدی یارانه‌ها بوده است، ۵درصد جمعیت زیر خط فقر مطلق کاهش یافته است که نشان می‌دهد هدفگذاری برنامه پنجم توسعه، جاه‌طلبانه و دست‌نیافتنی است.
کردونی درباره پیشنهادات سیاستی قابل اجرا و تحقق برای درج در برنامه هفتم توسعه گفت: هدفگذاری واقع‌بینانه مستند به تجارب موفق بین‌المللی و ظرفیت‌های موجود در کشور باید مدنظر باشد. به نظر می‌رسد کاهش ۱۰درصدی جمعیت زیر خط فقر مطلق در یک بازه زمانی ۵ ساله (تا پایان برنامه هفتم) می‌تواند یک هدفگذاری جسورانه، جاه‌طلبانه و البته قابل تحقق به شرط تحقق همه الزامات باشد. بنابراین پیشنهاد می‌شود دولت سیزدهم صریح و شفاف کاهش ۱۰درصدی جمعیت زیر خط فقر مطلق در یک بازه زمانی ۵ ساله را به عنوان هدف کاهش جمعیت زیر خط فقر مطلق اعلام کند.
وی در پایان گفت: در ارزیابی سیاست‌های گذشته، همان‌گونه که اشاره شد باید گفت تقریبا در تمام دولت‌های گذشته پس از جنگ تحمیلی، موضوع مبارزه با فقر و حتی ریشه‌کنی فقر مطلق به عنوان هدف اولویت‌دار توسط رئیس دولت اعلام شده بود بنابراین ضروری است یک تصویر دقیق از سیاست‌های تدوین و اجرا شده، هزینه‌های اختصاص یافته، تجارب موفق و ناموفق و چالش‌های رویکردی، سیاستی، مالی و اجرایی در مسیر مبارزه با فقر در سه دهه گذشته ترسیم شود تا از درافتادن در دام اشتباهات گذشته اجتناب شود./ایلنا
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟ میانگین امتیازات: ۴ / ۵. تعداد امتیازات: ۲۳۱ به این خبر امتیاز دهید
۰/۵
(۰ نظر)
