بررسی ماجرای آزادی زندانیان آمریکایی حاضر در ایران/ توافق بزرگی در راه است؟ / نگرانی‌ها از لغو توافقات همچنان وجود دارد
به گزارش خبر فوری، تعامل زندانیان با آمریکا و نیز آزادی پول‌های بلوکه شده کشور در کره جنوبی باعث واکنش های متفاوت رسانه ها و دولتمردان ایرانی و آمریکایی شده است. پایگاه رادیو ملی عمومی (NPR) آمریکا در گزارشی به این موضوع پرداخته که در زیر، خلاصه ای از آن را بیان می کنیم:
پشت پردۀ آزادی زندانیان آمریکایی در ایران
چهار شهروند آمریکایی که در ایران نگهداری می شدند به حبس خانگی منتقل شدند. این بخشی از توافق چند مرحله ای ایران و آمریکا است. این انتقال اوایل پنجشنبه انجام شد و توسط جرد جنسر، وکیل مدافع خانواده سیامک نمازی، زندانی تبعه آمریکا، اعلام گردید. برادر نمازی با صدور بیانیه ای نسبت به آزادی نهایی این زندانیان از زندان ابراز امیدواری کرد.
وکیل زندانیان آمریکایی حاضر در ایران گفته سه نفر از آمریکایی های زندانی، در حال خروج از زندان دیده شده اند و گمان می رود نفر چهارم نیز در حال ترک زندان و انتقال به مکانی تحت مراقبت است. این مساله مورد تایید مقامات آمریکایی نیز قرار گرفته است.
در بیانیۀ وکیل زندانیان آمده است که به این چهار نفر گفته شده که به هتلی منتقل و در آنجا تحت مراقبت خواهند بود. پنجمین آمریکایی – که هنوز نامش فاش نشده است – قبلاً در حبس خانگی نگهداری می شد و قرار است طبق بخشی از توافق جدید ایران و آمریکا، آزاد شود.
توافق موقت ایران و آمریکا بر سر چیست؟
مدت کوتاهی پس از این انتقال، خبرگزاری رسمی ایران گزارش داد که آزادی این پنج آمریکایی در ازای آزادی پنج ایرانی بازداشت شده در ایالات متحده و همچنین دسترسی تهران به پول های مسدود شده خود در کره جنوبی انجام می شود.
منابع آگاه از توافق موقت ایران و آمریکا می گویند حساب های بلوکه شده ایران در کره جنوبی حاوی ۶ میلیارد دلار درآمد نفتی است که در بحبوحه تحریم های اقتصادی علیه ایران، در بانک های سئول مسدود شده است. این پول که حاصل فروش نفت ایران است، با آغاز کمپین فشار حداکثری و تحریم شدید نفتی ایران، بلوکه شد.
یک جرقه، انفجار می آفریند/ نگرانی همچنان وجود دارد
انتظار می رود آزادی پنج آمریکایی از ایران هفته ها طول بکشد و آزادی آنها هنوز قطعی نیست. تنش مداوم بین غرب و ایران – از جمله توقیف گاه به گاه کشتی ها در خلیج فارس – می‌تواند هر لحظه آسیب خود را وارد کرده و هرگونه توافق و معامله ای را از مسیر و ریل خود خارج کند.
کدام زندانیان آزاد می شوند؟
سیامک نمازی، ۵۱ ساله در سال ۲۰۱۵ در یک سفر کاری به ایران بازداشت شد. او در ماه ژانویه، طی نامه‌ای دستگیری خود را به گوش مقامات آمریکایی رساند و از آنان، درخواست کمک کرد. همچنین، عماد شرقی و مراد طاهباز در سال ۲۰۱۸ در ایران دستگیر شدند. فرد دیگری که قرار است آزاد شود هنوز مجهول الهویه است و آمریکایی ها به طور رسمی نام او را اعلام نکرده اند.
این نخستین باری نیست که زندانیان غربی در ایران آزاد می شوند. ایران در بهار سال جاری، چهار اروپایی را آزاد کرد و در ازای آن، یک دیپلمات ایرانی که در بلژیک دستگیر شده بود، آزاد گردید.
منتقدان چه می گویند؟
توافق در مورد آزادی زندانیان هم در آمریکا و هم در ایران بحث برانگیز بوده و خواهد بود. به جز مخالفان ایرانی، منتقدان آمریکایی احتمالاً خواهند گفت که پول پرداختی توسط دولت آمریکا در ازای آزادی زندانیان، نوعی باج به ایران است. اما حامیان توافق با ایران تاکید دارند که این پول نه باج، بلکه وجهی قانونی است که ایران از درآمدهای نفتی خود حاصل کرده و بعد از تحریم ها در کشورهای خارجی بلوکه شده بود.
مروری بر تبادل زندانیان ایران و آمریکا
ایالات متحده و ایران در گذشته نیز مبادلۀ زندانی داشته اند. در دولت اوباما و ترامپ این تبادل زندانی انجام شد. در آغاز انعقاد برجام و توافق هسته ای بین ایران و قدرت های جهانی در سال ۲۰۱۶، ایران جیسون رضائیان، خبرنگار واشنگتن پست و چهار آمریکایی دیگر را آزاد کرد. ایالات متحده نیز ۷ ایرانی را آزاد و اعلامیه قرمز اینترپل را در مورد ۱۴ نفر دیگر لغو کرد.
در دسامبر ۲۰۱۹، دولت ترامپ یک دانشمند ایرانی به نام مسعود سلیمانی را که متهم به نقض تحریم های تجاری بود، آزاد کرد. در مقابل، ایران ژیو وانگ، دانشجوی فارغ التحصیل دانشگاه پرینستون که در ایران سکونت داشت و به جاسوسی متهم شده بود، آزاد نمود.
در سال ۲۰۲۰، ایالات متحده یک دانشمند ایرانی را که در زندان بود، تقریباً در همان روزی که ایران، مایکل وایت، کهنه سرباز تفنگدار دریایی را رها کرد، آزاد نمود.
توافق موقت به احیاء برجام می انجامد؟
مشخص نیست که این توافق موقت و آزادی زندانیان در احیاء مذاکرات هسته ای تاثیر دارد خیر. توافق هسته ای نه میان ایران و آمریکا بلکه میان ایران و ایالات متحده، آلمان، روسیه، چین، فرانسه و انگلستان است. به همین دلیل، مسائل مهم دیگری در رابطه با توافق ایران و غرب وجود دارد. با این حال، در این مدت اقداماتی صورت گرفته که مثبت تلقی می شود. تحریم‌های ایران کاهش یافته است. در مقابل، ایران از شدت غنی سازی اورانیوم خود کم کرده است. توافق فعلی در مورد آزادی زندانیان و تبادل آنان نیز می تواند زمینه ساز مذاکرات بعدی و گام های مثبت تلقی شود، هر چند هنوز هیچ چیز مشخص نیست و مسائل مبهم و نگران کنندۀ زیادی وجود دارد.
