غرب‌زدگی در دولت روحانی، در دولت رییسی ادامه یافت/ آمریکا از بریکس خوشش نمیآید
حانیه برومند- ماجرای عضویت ایران در بریکس، سروصدای زیادی در رسانه‌ها و جامعه به وجود آورد. موافقانش این اتفاق را به فال نیک گرفتند و از پایان سلطه غربی‌ها به رهبری آمریکا سخن به میان آوردند. مخالفانش اما می‌گویند بدون FATF و برجام، هر عضویتی بی‌فایده است. یک دلیل برای پیوستن به بریکس، دسترسی آن به بانک توسعه جدید است که از زمان تاسیسش در سال ۲۰۱۴، بیش از ۳۰ میلیارد دلار وام برای پروژه‌های عمرانی و زیربنایی تصویب کرده و همین دسترسی به منابع مالی یعنی این بانک شرایط مطلوب‌تری نسبت به بانک جهانی یا صندوق بین‌المللی پول دارد که قطعا برای خیلی از کشورها جذاب است.
فواد ایزدی، تحلیلگر مسائل خارجی درباره تجدیدنظر کشورهای بریکس در سیاست‌هایشان با آمریکا در گفت‌وگو با خبرفوری اظهار کرد: گروه کشورهای بریکس در سیاست‌هایشان با آمریکا تجدیدنظر کردند و یکی از عمده دلایل تشکیل بریکس نیز همین بوده‌است. عقیده آمریکایی‌ها این است که باید کشور اول دنیا باشند و اگر بناست ائتلاف‌هایی در دنیا شکل بگیرد، آمریکا نیز باید در آن‌ها حضور داشته باشد و کلمه Primacy به معنای ارشدیت و اول بودن را در این راستا استفاده می‌کنند. وقتی کشورهای بریکس که از نظر مساحت وسیع هستند و جمعیت قابل‌توجهی نیز دارند دور هم جمع شده و آمریکا را دعوت نمی‌کنند، به این معناست که می‌خواهند مسیرشان را از ساختار غربی تغییر بدهند. جنگ اوکراین نیز به همه این کشورها ثابت کرد که آمریکا با استفاده از ابزار دلار می‌تواند اعمال فشار بکند و هیچ کشوری نمی‌خواهد به وضعیت روسیه که پول‌هایش بلوکه و دسترسی‌اش به دلار متوقف شد دچار بشود. جنگ اوکراین این کشورها را مصمم کرد که سامانه‌های مالی متفاوت و موازی با سامانه‌های غربی ایجاد کنند و این‌ها همگی حکایت از تجدیدنظر در نوع نگاهشان به غرب دارد.
وی تاکید کرد: این تجدیدنظر در سیاست‌ها به معنای اینکه دشمنی چین و آمریکا به حد جنگ رسیده باشد نیست؛ آن‌ها ضمن اینکه در حوزه‌هایی با یکدیگر رقابت و اختلاف دارند، در حوزه‌هایی هم با یکدیگر تجارت دارند و این موضوع صرفا مختص به چین نیست. مثلا در زمان جنگ سوریه، میان ایران و ترکیه بر سر سوریه اختلاف‌نظر بود اما هم‌زمان ارتباط تجاری هم داشتند و یا ایران و امارات که ضمن اختلاف‌نظراتی که دارند، با هم تجارت می‌کنند. نکته مهمی که باید به آن توجه داشت فضای تنفسی ایجاد شده برای ایران از طریق سامانه‌های مالی موازی و رقابت میان آمریکا و برخی کشورها است.
عضویت در تشکل بریکس قطعا به نفع ایران خواهد بود
ایزدی در خصوص عضویت ایران در بریکس گفت: مهم‌ترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نفت در بریکس حضور دارند و اعلام کرده‌اند که درصدد جدایی اقتصادشان از سلطه دلار هستند و ایران اگر عضو چنین تشکلی باشد قطعا برایش منفعت دارد چرا که یکی از مشکلات ایران فروش نفت به دلار است.
وی ضمن اشاره به اینکه عضویت صرف در این گروه کافی نیست و باید از آن استفاده کرد، افزود: اکنون در میان کشورهای بریکس بحث استفاده از ارزهای بومی‌شان مطرح است و عملی شدن چنین چیزی به نفع ایران است تا بتواند ذیل همین روند با تعریف قراردادها و پروژهایی بر مبنای سیستم دلارزدایی حرکت کند. عمل در راستای دلارزدایی خود به خود صورت نمی‌گیرد و باید بر روی آن کار شده و فرصت‌های مربوط به آن را شناسایی گردد.
ایزدی تصریح کرد: برای کار کردن با کشورهای بزرگ‌تر از گروه بریکس مثل روسیه نیاز به یک نماینده ویژه داریم که فراتر از کارکرد وزارت‌خانه‌ها کار را پیش ببرد.
پرهیز از تفکر غرب‌زدگی به گشایش اقتصادی کمک می‌کند
تحلیلگر مسائل خارجی در خصوص حصول گشایش اقتصادی از طریق عضویت در بریکس گفت: مشکلی که ما داریم غرب‌زدگی است که از زمان دولت روحانی به جای مانده؛ یعنی تفکر غرب‌زدگی در دولت روحانی به بخشی از دولت رئیسی نیز راه یافته‌است. این تفکر غرب‌گرایانه حتی کشورهای کوچک غربی مثل دانمارک و هلند را به چین و روسیه ترجیح می‌دهد. وجود حالتی از غرب‌گرایی در ذهن عده‌ای که در سیستم بروکراسی کشور حضور دارند نوعی بیماری‌است و مشخص نیست این افراد چه میزان اجازه دهند عضویت ایران در این تشکل در حوزه اقتصادی به کشور کمک کند.
وی در ادامه بیان کرد: سیستم بروکراسی کشور که بخشی از آن غرب زده‌است، نمی‌تواند از فرصت‌ها در سطحی که نیاز است استفاده کند به همین جهت تغییر و تحول مدیریتی در سیستم کشور در راستای کارکردن با این کشورها باید صورت بگیرد. رویکردی که گروه بریکس اتخاذ کرده تلاشی در جهت ایجاد تقابل سیاسی اقتصادی با هژمونی غرب است. چین و روسیه مشتاقانه به دنبال توسعه بریکس هستند. اما شکل‌گیری چنین ائتلاف‌ها و تشکل‌هایی را می‌توان باعث افول هژمونی آمریکا و شکل‌گیری یک هژمونی جدید دانست؟
ایزدی در این خصوص اذعان کرد: آمریکا از این موضوع خوشش نمیآید و معتقد است که باید کشور اول دنیا باشد. حتی بایدن در ماه اول دولتش در یک سخنرانی گفت که چین می‌خواهد ثروتمندترین و قدرتمندترین کشور دنیا بشود و تا زمانی که من رئیس‌جمهور هستم، نمی‌گذارم. مقامات آمریکایی به دلیل داشتن نگاه صفر و صدی و روحیه استکباری، حاضر به پذیرش و تعامل با کشورهای قدرتمند دیگر نیستند. همچنین تقابل چین و آمریکا، جریان غرب‌گرا در چین را منزوی می‌کند و به جریان حزب کمونیست چین که معتقد به استقلال چین و دفاع از حقوق این کشور است، قوت می‌بخشد و این به ضرر آمریکا است.
افول هژمونی آمریکا و انتقال قدرت و ثروت از غرب به شرق
ایزدی معتقد است: آمریکا باید زیاده‌خواهی را کنار بگذارد و با این کشورها به تعامل برسد ولی این کار را نمی‌کند و بخواهد هم نمی‌تواند. تقابل آمریکا با این کشورها تمام نمی‌شود و آن‌ها هم این را می‌دانند و در همین راستا دنیا در حال تقسیم شدن به دو بلوک است؛ بلوک غربی که در رأس آن آمریکا است و بلوک کشورهای غیرغربی که در رأس آن کشورهای شاخصی مثل چین، روسیه و ایران قرار دارند. همکاری کشورها با یکدیگر به ارتقای جایگاهشان می‌انجامد و غرب نیز رو به افول می‌رود و ثروت و قدرت از غرب به شرق منتقل می‌شود و این تنها حرف من نیست.
وی تصریح کرد: چندسال پیش در کنفرانس امنیتی مونیخ، عنوان اصلی متنی که به کنفرانس ارسال شده بود Westlessness به معنای بی‌غربی بود. مونیخ کجاست؟ جایی که در آن مهم‌ترین کنفرانس امنیتی کشورهای غربی برگزار می‌شود و این برآورد همه افرادی است که در این حوزه کار می‌کنند. سلطه غربی در بخشی از دنیا دارد رنگ می‌بازد و این خبر خوبی است خصوصا برای ایران.
