داغ‌هایی که در سال گذشته بر دل «موسیقی» نشست/ روی نت وداع
دانستنی اقتصاد – گروه هنر – علیرضا سعیدی: در آستانه به پایان رسیدن سال، یکی از عمده وظایفی که رسانه‌ها برای ثبت و ضبط در تاریخ دارند، رجوع به آمار و تعداد افراد شاخص و شناخته شده درگذشته هر حوزه فعالیتی است که هنر «موسیقی» نیز از این قاعده مستثنی نیست. فرآیندی حزن انگیز که فقدان هرکدام از این بزرگواران مشتمل بر خاموشی و کم سو شدن بخش روشنی از موسیقی ایران است که متاسفانه و همواره دربرگیرنده ثمرات ناخوشایندی برپیکره این هنر ارزنده و شریف موسیقی کشورمان است.
به طورحتم بازتاب آنجه از فقدان و درگذشت این هنرمندان ارزنده در نوشتارهای رسانه‌ای ثبت می‌شود، نمی‌تواند جایگزینی بر هنر شایسته و موثر هریک از آنان باشد، اما حداقل یک یاداوری دوباره و شاید چندباره برای از دست دادن افرادی است که غروب آنان در آسمان موسیقی ایران ضررهای جبران ناپذیری را بر آسمان فرهنگ و هنر ایران زمین وارد می‌کند. ضررهایی که اکر برای ثبت و ضبط هریک از آنها و البته تلاش برای عرضه هرکدام کاری نکنیم، طی سالهای پیش رو شاهد اتفاقات بسیار ناگواری خواهیم.
به هرترتیب سال ۱۴۰۱ هم از آنچه به آن اشاره شد، خالی از اتفاقات تلخ و ناگوار از دست دادن انسان‌های هنرمند در عرصه موسیقی نبود. گنجینه‌هایی ناب که هرکدام تجلی گاه ارائه هنر و فرهنگ ایران زمینی بودند که به شدت در معرض خطرات جبران ناپذیری قرار گرفته و اگر جدی تر به ترمیم آن فکر نکنیم، اتفاقات خوبی در انتظار این موسیقی شریف نیست. اتفاقاتی که رجوع به آنها قصه پرغصه ای را برای ما تداعی می‌کند که شاید بتواند در این بزنگاه نقش یک زنگ هشدار را ایفا کند.
آنچه می‌خوانید یادنامه‌ای برای هنرمندانی است که در سال ۱۳۹۸ دارفانی را وداع گفتند.
۱۷ فروردین؛ آغاز سفر ابدی نوازنده موسیقی لرستان
محمدرضا کریمی از پیشکسوتان موسیقی لرستان روز چهارشنبه هفدهم فروردین ماه در ۶۹ سالگی درگذشت.
این هنرمند طیِ پنج دهه فعالیت در عرصه موسیقی لرستان در اجراهای بسیاری حاضر بود و در عین حال شاگردان بسیاری را هم در عرصه تنبک‌نوازی تربیت کرد. کریمی در نوازندگی و تدریسِ تنبک، از پیروان مکتب زنده‌یاد حسین تهرانی بود.
محمدرضا کریمی متولد ۱۳۳۲ بود که از یکم خرداد ۱۳۵۲ به استخدام اداره فرهنگ و هنر درآمد. صدای تنبک او در آلبوم‌هایِ ماندگاری مانند «سوار»، سفیدکوه»، «یافته»، «کوچ»، «آرزو»، «آئینه اشک»، «سفره دل»، «نسیم دل»، و «همدنگ» به یادگار مانده است. وی در سال ۱۳۵۰ نُت‌خوانی و تنبک‌نوازی را به صورت حرفه‌ای نزد مرحوم استاد حسین تهرانی فرا گرفت. نخستین کار او با عنوان «چشمان قشنگ» با صدای زنده‌یاد «رضا سقایی» خواننده اسطوره‌ای لرستان به صورت صفحه در تهران ضبط شد.
استاد فرج علیپور، مرحوم حشمت‌اله رشیدی، محمد میرزاوند، ایرج رحمانپور، بهمن اسکینی، غلام سبزعلی، علی‌حسین شمسی، فضل‌الله صفاری از جمله خوانندگانی بوده‌اند که محمدرضا کریمی با آنها در پروژه‌های مختلف موسیقی همکاری کرده است. ضمن اینکه وی با نوازندگانی مانند مرحوم حسین سالم، رامین دربندی، منصور سالم، فیروز گودرزی، صادق سیف، فرج علیپور و با اساتید برجسته موسیقی ایرانی ازجمله مرحوم استاد محمدرضا لطفی، حسین علیزاده و کامکارها همکاری داشته است.
۱۴ اردیبهشت؛ درگذشت یک استاد ترکن در انزوای کامل
حاجی گلدی برزین (گرکزی) کمانچه نواز مطرح ترکمن پس از چند سال بیماری روز چهارشنبه هفتم اردیبهشت در انزوا و تنگدستی درگذشت.
حاجی گلدی برزین اهل روستای گرکز از توابع شهر کلاله بود که طی هشت سال گذشته به بیماری پارکینسون دچار شده و زمین گیر شده بود. او چند هفته قبل دچار شکستگی لگن شد و همین موضوع باعث وخامت حالش شد و عفونت حاصل از زخم بستر او را در انزوا به کام مرگ کشاند.
زنده یاد برزین طی سالهای فعالیتش بخشی‌های دیارش من جمله عاشورگلدی برزین را با کمانچه‌اش همراهی کرده بود.
۲۲ اردیبهشت؛ درگذشت آهنگساز و مدرس پیانو بر اثر سرطان
میترا بصیری (آهنگساز و مدرس پیانو) پس از سال‌ها مبارزه با بیماری سرطان، روز پنجشنبه بیست و دوم اردیبهشت ماه درگذشت.
بصیری زاده؛ متولد هشتم خردادماه سال ۱۳۳۶ در تهران بود و موسیقی را ابتدا با ساز پیانو آغاز کرد و یکی از شاگردان امانوول میک آصلانیان محسوب می‌شد. او آموزش اصولی آهنگسازی، هارمونی، کنترپوان و فرم را نزد کامبیز روشن روان آموخت و در دهه هفتاد فعالیت حرفه‌ای خود را با ساخت موسیقی متن و موسیقی برای کودکان در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغاز کرد. این هنرمند در ادامه موفق به دریافت جایزه آهنگسازی از سیزدهمین جشنواره موسیقی فجر شد.
عمده فعالیت میترا بصیری در آموزش پیانو متمرکز بود و در این زمینه شاگردان زیادی را در عرصه نوازندگی پرورش داد. او همچنین دارای مدرک فوق لیسانس در رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی ایرانی و عضو کانون آهنگساران سینمای ایران وابسته به خانه سینما بود.
۲۹ اردیبهشت؛ درگذشت خنیاگر اسطوره‌ای موسیقی خراسان
عثمان محمدپرست استاد پیشکسوت و دوتار نواز معروف کشور و استان خراسان رضوی حدود ساعت ۱۰ صبح امروز پنجشنبه بیست و نهم اردیبهشت ماه در سن ۹۴ سالگی در بیمارستان ۲۲ بهمن شهر خواف به دیار باقی شتافت.
این استاد شاخص موسیقی سنتی کشور از ۱۰ سالگی با دوتارنوازی مأنوس بود و آثار مطرح و معروف مختلفی شامل چاوشی و سرحدی از خود به یادگار گذشته و در همایش‌ها و آئین‌های مختلف در داخل و خارج کشور به اجرای برنامه پرداخته است
نام مرحوم محمدپرست به عنوان گنجینه زنده بشری در زمینه موسیقی مقامی در میراث فرهنگی ناملموس کشور طی سنوات گذشته به ثبت رسید.
۲۹ اردیبهشت؛ در گذشت یک نوازنده در سن ۳۸ سالگی
احمدرضا اسماعیلی از هنرمندان و مدرسان جوان عرصه آهنگسازی، نوازندگی سنتور و تعلیم موسیقی روز پنجشنبه سی ام اردیبهشت ماه در سن سی و هشت سالگی درگذشت.
این هنرمند سیزدهم تیرماه ۱۳۶۳ درتهران زاده و از ۱۰ سالگی و با نواختن سنتور نزد مصطفی طراحی، موسیقی را آغاز کرد و پس از آن در محضر استادانی چون محمد علایی، مسعود شناسا، پشنگ کامکار، اردوان کامکار و نصرالله ناصح پور به تکمیل دانسته‌های خود در زمینه موسیقی ایرانی پرداخت.
وی فارغ التحصیل کارشناسی موسیقی ایرانی از دانشگاه هنر بود و پس از آن با رتبه اول آزمون کارشناسی‌ارشد در رشته‌های نوازندگی موسیقی ایرانی و آهنگسازی وارد دانشگاه تهران شد و مدرک کارشناسی‌ارشد خود را در رشته آهنگسازی با نمره ۲۰ و درجه‌ی ممتاز دریافت کرد. وی از سال ۱۳۹۳ تدریس دانشگاهی را آغاز کرد و طی سالهای اخیر در دانشکده موسیقی دانشگاه هنر به تدریس دروس تخصصی آهنگسازی اشتغال داشت.
۲۶ تیر؛ سفر به دیارباقی یک نوازنده پیشکسوت
سیاوش نورپور از نوازندگان پیشکسوت موسیقی ایرانی و موسیقی محلی کرمانشاهی روز بیست و ششم تیرماه در سن ۷۳ سالگی دار فانی را وداع گفت.
این هنرمند در بیست و هشتم آذر ماه سال ۱۳۲۸ در محله‌ی فیض‌آباد متولد شد. از سال ۱۳۵۰ نزد استاد منصور معارفی ردیف‌های موسیقی ایرانی را فرا گرفت و از همان سال تا سال ۱۳۵۳ با ارکستر فرهنگ و هنر موسیقی کرمانشاه همکاری مستمر داشت.
مرحوم نورپور بعد از پیروزی انقلاب اسلامی همکاری خود را با رادیو و تلویزیون کرمانشاه آغاز کرد و در سال ۱۳۵۸ با گروه مرکزحفظ و اشاعه موسیقی کرمانشاه با نظارت مرحوم مسعود زنگنه سرپرستی گروه تنبور نوازان را بر عهده گرفت. شهرام ناظری، سیدجلال‌الدین محمدیان، مرحوم منوچهر طاهرزاده، مرحوم حشمت اله لرنژاد، حسین البرزی و علی علیئی از جمله خوانندگانی بودند که وی با آنها همکاری داشت.
۶ مرداد؛ درگذشت یک پژوهشگر شناخته شده موسیقی
امیر اشرف آریانپور موسیقیدان و پژوهشگر پیشکسوت روز پنجشنبه ۶ مرداد به علت ایست قلبی جان به جان آفرین تسلیم کرد.
امیر اشرف آریانپور یکی از شناخته شده‌ترین مدرسان، پژوهشگران و آهنگسازان موسیقی در کشورمان است که طی دهه‌های اخیر نقش قابل توجهی در حوزه پژوهش و نگارش کتاب‌های مرجع حوزه موسیقی داشته است. تدریس در چندین مرکز آموزش عالی کشورمان از جمله هنرستان موسیقی ملی، دانشگاه تهران، دانشگاه هنر، دانشگاه صداوسیما، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه سوره، دانشگاه جامع علمی کاربردی، استاد راهنمای بیش از ۵۰۰ پایان‌نامه در مقطع کارشناسی ارشد بخشی از فعالیت‌های اجرایی این هنرمند در عرصه موسیقی است.
تالیف کتاب «موسیقی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب جمهوری اسلامی ایران» و چاپ چندین مقاله علمی پژوهشی در حوزه موسیقی نیز از کارهای مکتوب آریانپور به حساب می‌آید.
۲ ۱ مرداد، درگذشت بزرگ خاندان عرصه ساز سازی ایرانی
ابراهیم قنبری‌مهر استاد پیشکسوت سازسازی و شاگرد ابوالحسن صبا روز جمعه بیست و یکم مرداد ماه در سن ۹۴ سالگی دار فانی را وداع گفت. این هنرمند ۱۰ مردادماه امسال تولد ۹۴ سالگی خود را جشن گرفته بود.
ابراهیم قنبری مهر ۱۱ مرداد سال ۱۳۰۷ در تهران به دنیا آمد. آشنایی او با استاد ابوالحسن صبا راه تازه‌ای را برای آشنایی هرچه بیشتر با موسیقی علمی برای وی باز کرد و از تجربیات نوازندگی و داشته‌های ارزشمند استاد صبا بهره جست و با پیشنهاد او، به ساخت و تعمیرات سازهای ایرانی و غربی روی آورد.
قنبری مهر سپس به عنوان نخستین اعضای کارگاه ساز سازی وزارت فرهنگ و هنر در سال ۱۳۳۴ شروع به فعالیت کرد. او شاگردان بسیاری را در عرصه ساز سازی تربیت کرد که هرکدام نقش بسزایی در بالا بردن سطح کیفی سازهای ایرانی ایفا کردند.
۲۵ مهر؛ ستوده موسیقی اصفهان درگذشت
نعمت‌الله ستوده، هنرمند پیشکسوت موسیقی و نوازنده نی و سه‌تار و سرپرست سابق گروه رادیو اصفهان روز دوشنبه ۲۵ مهر ماه به دلیل بیماری و کهولت سن فوت کرد.
سید نعمت‌الله ستوده یکم فروردین‌ماه سال ۱۳۲۰ خورشیدی در شهر اصفهان متولد شد. او تحصیلات ابتدایی و متوسطه و مقطع لیسانس دانشگاهی را در زادگاه خود اصفهان به پایان برد و سپس در سال ۱۳۴۱ برای تحصیل در مقطع فوق‌لیسانس زبان و ادبیات انگلیسی به تهران آمد و هم‌زمان موسیقی را آغاز کرد. او ابتدا به نواختن نی روی آورد و بعدازآن برای فراگیری و نواختن سنتور و فلوت نزد ایرج طاهری رفت و هم‌زمان به مشق سه‌تار نزد احمد عبادی پرداخت. سپس در محضر عبدالحسین خان برازنده ردیف‌های موسیقی اصیل ایرانی را روی نی پیاده کرد.
وی مدتی نیز از حضور نصرالله خان زرین پنجه بهره برد و در سال ۱۳۴۶ با حسن کسائی آشنا شد و از سال ۱۳۴۹ تا سال ۱۳۵۷ در خدمت حسن کسائی و جلال‌الدین تاج اصفهانی تدریس موسیقی اصیل و سنتی ایران را در مرکز فرهنگی رادیو و تلویزیون اصفهان به عهده داشت. این هنرمند فقید که سال ۱۳۷۲ از آموزش‌وپرورش بازنشسته شد از سال ۴۶ تا ۵۶ در رادیو فعالیت داشت و سرپرست گروه رادیو اصفهان بود.
۶ آذر؛ درگذشت پیشکسوت موسیقی قزوین
محسن حسین آبفروش از اساتید برجسته موسیقی سنتی در استان قزوین دار فانی را وداغ گفت.
این هنرمند که از اساتید برجسته موسیقی سنتی در استان قزوین محسوب می‌شود در دوره نوجوانی از محضر اساتید بزرگی همچون علی‌اکبرخان شهنازی و هوشنگ ظریف بهره برده بود.
مرحوم آبفروش که متولد ۱۳۳۲ بود با اساتید به نامی همچون مرحوم شاپور نیاکان، مرحوم دکتر حسین عمومی، محمدرضا شجریان، اکبر گلپایگانی، رامبد صدیف، مرحوم ناصر فرهنگ‌فر، پرویز مشکاتیان، مرحوم ایرج بسطامی و در برنامه‌های بسیاری همکاری داشت.
۱۶ آذر؛ صدای انقلاب خاموش شد
اسفندیار قره باغی ملقب به «صدای انقلاب» و خواننده سرود معروف «امریکا آمریکا»، روز شانزدهم آذر ماه در سن ۷۹ سالگی به دلیل بیماری درگذشت
شادروان اسفندیار قره باغی اول بهمن ماه سال ۱۳۲۲ این هنرمند در شهر تبریز محلّه مقصودیه، کوچه قره باغی متولد شد. پدرش قلی خان سالار از مالکین آذربایجان با آشنایی به هفت زبان و از طنز پردازان مشهور بود. او در مناسبت‌های مختلف همکاریهای بسیاری با ارکستر سمفونیک داشته و مدّتی به عنوان رهبر گروه کُر تالار وحدت و زمانی به عنوان مؤسس و رهبری گروه کُر صدا و سیما فعالیت داشته و می‌توان گفت که حدود ۴۵ سال معلّمی را بر هر گونه فعالیت دیگر ترجیح داد. اوّلین اُپرای رادیویی آن مرحوم در سال ۱۳۵۰ (سرود ای ایران) است که با همکاری ارکستر بزرگ (رادیو تلویزیون ملی ایران) با رهبری فرهاد فخرالدینی انجام گرفت؛ آهنگساز این سرود مرحوم روح اله خالقی و شعر آن از زنده یاد حسین گل گلاب می‌باشد.
اولین کار او در رادیو درسال ۱۳۵۰ سرود ای ایران بود که شعر این اثر از حسین گل و گلاب با آهنگسازی روح الله خالقی تنظیم شده بود. سرود ای ایران را قبلاً استاد بنان با پیانو وبه صورت ترانه اجرا کرده بود که قره‌باغی برای اولین‌بار این کار را با مارش نظامی اجرا کرد.
۲۰ آذر؛ درگذشت یک نوازنده پیشکسوت ویولنسل
داود جعفری امید از هنرمندان پیشکسوت موسیقی کشورمان که عمده فعالیت‌های وی در حوزه نوازندگی ویولنسل متمرکز بود روز یکشنبه بیستم آذر ماه در سن نود و سه سالگی دار فانی را وداع گفت.
داود جعفری امید در سال ۱۳۰۸ در تهران متولد شد. وی پس از پایان تحصیلات ابتدایی وارد دبیرستان رازی شد اما در سال دوم دبیرستان با تشویق‌های علی محمد خادم میثاق که از دوستان پدرش بود به هنرستان عالی موسیقی به مدیریت پرویز محمود راه یافت. این هنرمند در هنرستان ساز ویولنسل را به عنوان ساز تخصصی خود انتخاب کرد و نوازندگی این ساز را تحت نظر میس خوتسیف آموخت. از دیگر استادان او در هنرستان موسیقی می توام به سورن آراکلیان نیز اشاره داشت.
فرماندهی موزیک تیپ رشت، همکاری با ارکستر سمفونیک تهران، همکاری با ارکسترهای مختلف رادیو، تدریس در هنرستان عالی موسیقی، تدریس در هنرستان موسیقی ملی و داوری جشنواره موسیقی جوان از جمله فعالیت‌های این هنرمند در عرصه‌های اجرایی بود.
۲۶ آذر؛ یک سازنده ساز دار فانی را وداع گفت
سیداسماعیل ابطحی خوزانی از هنرمندان پیشکسوت عرصه سازسازی روز شنبه بیست و ششم آذرماه در سن ۶۹ سالگی دار فانی را وداع گفت. این در حالی است که مراسم تدفین این هنرمند روز یکشنبه ۲۷ آذرماه و در بهشت زهرا برگزار می‌شود.
سیداسماعیل ابطحی ملقب به حجت فرزند ابراهیم، به سال ۱۳۳۹ خورشیدی در تهران متولد شد. او از همان ابتدای کودکی به موسیقی و حرفه سازگری علاقمند بود و برای فراگیری ساختن سه‌تار، نزد هنرمندانی مثل امیرعطایی و مرادی رفت و فن سازسازی را از ایشان آموخت. پس از چندی نزد استاد حسین مسعود رفت و مدت سه سال در خدمت این استاد کار کرد و در ادامه عمر خود را صرف ساخت ساز کرد.
۲۳ دی؛ درگذشت یک استاد دهل نواز در سکوت خبری
محمد علی دلپذیر استاد دهل تربت جام و یکی از ذخایر موسیقی منطقۀ شرق خراسان روز بیست و سوم دی ماه در سکوت خبری دار فانی را وداع گفت.
علی مغازه پژوهشگر موسیقی نواحی درباره این استاد نوشت: محمدعلی دلپذیر استاد دهل تربت جام و یکی از ذخایر موسیقی منطقۀ شرق خراسان با اتصال به ریشه‌های باستانی موسیقی منطقه، بدون تردید منبع سرشار و لایزال ریتم‌ها و دورهای موسیقی شرق خراسان محسوب می‌شد.
او که صاحب یک صدای شیوا و مسلط به یک گونه آوازی خواص هم بود، دهل نواز بزرگی بود که در سختی زیست و با سختی دنیا را رها کرد.
۲۷ دی؛ خاموشی بتهوون ایران در آخرین روزهای دی
علی اکبرپور اسطلخی یکی از هنرمندان پیشکسوت موسیقی کشورمان که او را به نام بتهوون ایران می‌شناختند روز سه شنبه بیست و هفتم دی ماه در سن ۸۸ سالگی دارفانی را وداع گفت.
علی اکبرپور اسطلخی معروف به علی اکبرپور مدرک درجه یک هنری داشت و سال ۱۳۱۳ در روستای سیاه اسطلخ (از توابع خشک بیجار رشت) متولد شد. تحصیلات ابتدایی خود را در شهر رشت سپری کرد. اولین استاد او در فراگیری ساز ویولن موسیو یِرواند بود. از سن ۱۳ یا ۱۴ سالگی در «رادیو بی‌سیم» رشت به اجرای ویولن می‌پرداخت. از دیگر استادان او می‌توان به کیهان دیوان بیگی و رکن‌الدین نژند اشاره کرد. در سالهای جوانی یک ارکستر تشکیل داد که در رادیو رشت به اجرای موسیقی می‌پرداخت و «غلامحسین بنان» در سال ۱۳۳۴ با آن ارکستر برنامه داشته است. این هنرمند فقید در آن ایام با خوانندگانی همچون ناصر مسعودی، فانی، نادر گلچین و فریدون پوررضا به عنوان آهنگساز، رهبر ارکستر و نوازنده همکاری می‌کرد.
گیشه دمرده (براساس حکایت مشهور گیلکی)، قطعه میرزا کوچک‌خان (با صدای ناصر مسعودی)، سوئیت «دوره‌گرد قصه‌گو»، ترانه ساقی (با صدای مازیار)، تصنیف‌های «شهید وطن» و «بلند آسمان» از آثار او محسوب می‌شوند.
۲۷ بهمن؛ درگذشت یک استاد پیشکسوت نی نوازی
حسن ناهید از پیشکسوتان عرصه نی نوازی پنجشنبه ۲۷ بهمن‌ماه در سن ۷۹ سالگی دار فانی را وداع گفت.
حسن ناهید از جمله هنرمندان معتبر موسیقی ردیف دستگاهی ایران است که سال ۱۳۲۲ در کرمان متولد شد. او مدت‌ها پس از فراگیری آموزش‌های لازم در عرصه نوازندگی نی در ارکستری با همراهی هنرمندانی چون اسدالله ملک، منوچهر جهانبگلو، فرهنگ شریف و محمودی خوانساری و تعدادی دیگر به اجرای برنامه پرداخت. وی در همان دوران فعالیت‌هایی در ارکستر «درویش» رادیو داشت و سپس برای شرکت در ارکستر رودکی متشکل از ابراهیم منصوری، حبیب الله بدیعی، علی تجویدی، احمد عبادی، رضا ورزنده، علی اصغر بهاری و فرهاد فخرالدینی دعوت و به فعالیت در این مجموعه مشغول شد.
مرحوم ناهید در سال ۱۳۴۱ توسط حسین قوامی به برنامه «گل‌ها» نیز دعوت و همکاری خود را در این مجموعه برنامه رادیویی آغاز کرد. او بعدها در ارکستر فرامرز پایور به نوازندگی نی پرداخت و در سالهای بعدتر موفق به اخذ مدرک درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شد. ضمن اینکه نوازندگی در ارکستر «گل‌ها» به رهبری روح الله خالقی، نوازندگی در ارکستر «صبا» به رهبری حسین دهلوی، نوازندگی در ارکستر گروه «پایور» به سرپرستی فرامرز پایور، برگزاری کنسرت در کشورهای ترکیه، بلغارستان، یوگسلاوی، ایتالیا، فرانسه، بلژیک، هلند، آلمان و اتریش، انتشار آلبوم «گل و نی» شامل تک نوازی نی و دو نوازی با تمبک در دستگا نوا، شوشتری و ماهور، انتشار آلبوم «آوای نی» شامل تک نوازی در دستگاه‌های بیات ترک، بیات اصفهان، ابوعطا و مخالف سه گاه بخشی از فعالیت‌های زنده یاد حسن ناهید در عرصه موسیقی است.
۱۶ اسفند؛ چهره سرشناس فرهنگ و هنر بلوچ خاموش شد
خلیفه شاهمیر بلوچ مالداری از هنرمندان پیشکسوت موسیقی منطقه بلوچستان و یکی از بزرگان و نوادر فرهنگ و هنر بلوچ در مکُّران روز سه شنبه شانزدهم اسفند ماه دار فانی را وداع گفت.
خلیفه شاهمیر بلوچ مالداری ده‌ها سال در جنوب بلوچستان، در شرق چابهار و سواحل شمالی دریای مکُّران قدیم یا عمان کنونی، مراسم تسخیرزدایی را اجرا کرد و هزاران بیمار اسیر یا در تسخیر باد یا همان زار را که در بلوچستان «گوات» به معنای باد و «گواتی» به معنای بیمار اسیر باد نامیده می‌شود مداوا کرد.
این هنرمند صاحب نام و شناخته شده موسیقی بلوچستان با رپرتوار یا مجموعه کم‌نظیری از ذکرهای خود به همراه سروز یا سرود یا همان قیچک و تمبورک و همراهی چاپی‌ها و همخوانان، گاه چند شب متوالی برای رهایی بیمار از باد به اجرای مراسم ذکر گواتی می‌پرداخت
۱۷ اسفند؛ درگذشت یک خواننده معروف گیلانی
سعید تحویلداری خواننده فولکلوریک استان گیلان که آلبوم سنگ صبور را در کارنامه دارد، چهره در نقاب خاک کشید.
زنده‌یاد تحویلداری متولد سال ۱۳۲۸ و اهل رشت بود. او پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا به مدت ۲۵ سال ممنوع الکار بود و در نهایت، سال ۱۳۸۲ آلبوم سنگ صبور را با مجوز ارشاد تولید و ارائه کرد.
از محبوب‌ترین ترانه‌های گیلکی تحویلداری، ترانه «سیه چومه» است. آشنایی تحویلداری با «شیون فومنی» از گیلکی‌سرایان زمینه‌ساز چند اثر از جمله «آشیون چوبی»، «زخمی»، «مره خیلی دوست بدار» و «همه حرفات دروغ بود» شد. او سال ۱۳۸۲ با آلبوم «سنگ صبور» به دنیای هنری بازگشت. تحویلداری از آن زمان به تناوب با صداوسیمای مرکز گیلان همکاری کرد.
