دانستنی اقتصاد، گروه سیاست – نفیسه عبدالهی: «قاره فرصت‌ها» مقصد جدید سفر دولت سیزدهم برای تقویت روابط با کشورهای دوست و همسو بود.
یکی از مناطقی که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی جایگاه خاصی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پیدا کرد، قاره پهناور آفریقا بود؛ از این رو، روابط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی با کشورهای قاره آفریقا جزو اولویت‌های سیاست خارجی کشور قرار گرفت و بر همکاری با کشورهای آفریقایی افزوده شد.
آفریقا، مجموعه‌ای از کشورهای در حال توسعه با درجات پیشرفت و توسعه متفاوت است. این قاره در کنار ظرفیت‌های سیاسی و فرهنگی، سرزمینی غنی از لحاظ مواد خام و معدنی، استعدادهای بسیار کشاورزی، ظرفیت‌های اقتصادی و اجتماعی فراوان، بازار بکر و گسترده، نیروی کار ارزان و بدون چالش‌های مربوط به اتحادیه کارگری است؛ همچنین مورد توجه جدی قدرت‌های اقتصادی غرب و مقصد برنامه‌های میان و بلندمدت قدرت‌های اقتصادی میانی (چین، هند، برزیل، آفریقای جنوبی و…) و اولویتی مهم در سیاست خارجی این کشورها محسوب می‌شود.
دولت جمهوری اسلامی ایران هم سیاست خارجی خود را در آن قاره بر مبنای بسط و گسترش روابط با کشورهای آفریقا قرار داده است.
حجت الاسلام سیدابراهیم رئیسی بامداد چهارشنبه، ۲۱ تیر با بدرقه رسمی محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور و با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسن قمی، معاون بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری و جمعی از اعضای کابینه به دعوت رسمی رئیس‌جمهور کنیا، تهران را به مقصد نایروبی، پایتخت این کشور، ترک کرد.
سفر رئیس‌جمهور ایران اسلامی که نخستین سفر یک مقام عالی‌رتبه ایران پس از ۱۱ سال به‌شمار می‌رود، به دعوت رسمی رؤسای دولت‌های کنیا، اوگاندا و زیمبابوه و به‌منظور تقویت روابط با کشورهای دوست و همسو انجام شد.
وزرای امور خارجه، بهداشت و درمان و جهاد کشاورزی و معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور و مسئولان برخی دستگاه‌های اجرایی، رئیس جمهور را در این سفر دوره‌ای همراهی کردند.
رئیسی پیش از عزیمت به قاره سیاه در سخنانی گفت: با توجه به ثروت عظیم، منابع طبیعی و معدنی که امروز در آفریقا وجود دارد و با توجه به استعدادهای بسیاری که در این قاره شاهد آن هستیم؛ می‌توان آنها را با ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران، تبادل کرد.
وی با اشاره به اهمیت برقراری روابط با کشورهای آفریقایی گفت: این کشورها برای کار با جمهوری اسلامی ایران بسیار علاقه‌مند هستند و برای آن آمادگی دارند. برخی از کسانی که در آفریقا حضور پیدا می‌کنند نگاه استثماری دارند ولی نگاه ما کرامت انسانی است.
رئیس‌جمهور تصریح کرد: سهم ما از اقتصاد قاره آفریقا بسیار پایین است، حجم اقتصاد آفریقا ۱۲۰۰ میلیارد دلار است در حالی که سهم ما یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بیشتر نیست.
شلیک ۲۱ گلوله توپ به افتخار رئیسی
اولین مقصد در سفر رئیس‌جمهور به آفریقا، کنیا بود. جمهوری کنیا چهل و هفتمین کشور بزرگ دنیا است که در شرق آفریقا قرار دارد. این کشور با تانزانیا، اوگاندا، سودان جنوبی، اتیوپی و سومالی همسایه است و دسترسی مستقیم به اقیانوس هند دارد. این کشور با ۸ استان، ۵۰ میلیون نفر جمعیت دارد.
نایروبی، پایتخت این کشور و دیگر شهرهای مهم آن مومباسا، کیموسو و ناکورو است.
رئیسی به محض ورود به فرودگاه بین‌المللی نایروبی، پایتخت کنیا از سوی «آلفرد موتوآ» وزیر خارجه این کشور مورد استقبال قرار گرفت و در ادامه «ویلیام روتو» رئیس‌جمهور کنیا در کاخ ریاست‌جمهوری از وی استقبال کرد.
همزمان با ورود حجت الاسلام رئیسی به کاخ ریاست جمهوری کنیا، ۲۱ گلوله توپ به افتخار ورود او و هیئت همراه شلیک شد.
امضای ۵ سند همکاری میان ایران و کنیا
پس از برگزاری مراسم استقبال رسمی و معرفی هیأت‌های عالی‌رتبه دو کشور به یکدیگر، در حضور رؤسای جمهور دو کشور ۵ سند به امضای هیأت‌های سیاسی و اقتصادی ایران و کنیا رسید. این اسناد در حوزه‌های ارتباطات، معدن، شیلات، گردشگری، همکاری‌های معدنی و صنعتی، آموزش فنی و حرفه‌ای و کشاورزی بود که وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران و وزیر تعاون و کار و رفاه اجتماعی به نمایندگی از دولت ایران این اسناد را امضا کردند.
افزایش حجم تجارت با آفریقا
سیدابراهیم رئیسی پس از ملاقات با «ویلیام سامویی روتو»، رئیس‌جمهور کنیا در نشست خبری مشترک با وی اظهار کرد: همکاری جمهوری اسلامی ایران با قاره آفریقا و کنیا ریشه تاریخی دارد.
وی افزود: قاره آفریقا، قاره ظرفیت‌ها است و نگاه ما در جمهوری اسلامی ایران به آفریقا، نگاه کشور با استعداد و ظرفیت است.
آغوش باز کنیا برای تجار ایرانی
«ویلیام سامویی روتو» رئیس جمهور کنیا نیز در این نشست خبری در سخنانی با اشاره به بخشی از توافقات ایران و کنیا اظهار داشت: توافق شده است که ایران کارخانه مونتاژ خودرو در کنیا راه اندازی کند و خودروهای ایرانی را که اسامی سواحیلی نیز بر آنها گذاشته شده را در کنیا تولید کند.
رونمایی از پهپادهای ایرانی در کنیا
در ادامه برنامه‌های سفر رئیس جمهور به کنیا، بازدید از خانه نوآوری و فناوری ایران در نایروبی هم دستور کار قرار گرفت و در این بازدید، «پهپاد کشاورزی چند منظوره پلیکان» و «پهپاد نقشه‌برداری درنا» از محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی رونمایی و برای تجاری‌سازی و صادرات به کنیا معرفی شد.
گفتنی است، در این مرکز بیش از ۳۵ شرکت دانش‌بنیان ایرانی محصولات خود را در حوزه‌های دارویی، تجهیزات پزشکی، کشاورزی، ساختمانی و معماری معرفی و به کنیا صادر کرده‌اند.
روز چهارشنبه به وقت محلی، پس از پایان برنامه‌های سفر به کنیا، رئیس جمهور کشورمان با بدرقه وزیر خارجه این کشور، نایروبی را به مقصد کامپالا پایتخت اوگاندا ترک کرد.
سفر به جمهوری اوگاندا
جمهوری اوگاندا کشوری در شرق آفریقا است که جنگ و شورش داخلی پس از استقلال، جان بسیاری از مردم آن را گرفت.
اوگاندا دارای صنعت لبنیات بزرگ و رو به رشد و با پتانسیل صادراتی بالا است. با این حال، مقدار قابل توجهی از شیر تولیدی در این کشور به دلیل نبود امکانات فرآوری و نگهداری مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. در نتیجه، برای سرمایه‌گذاری در این بخش، به ویژه در احداث کارخانه‌های فرآوری شیر، سردخانه، و کارخانه تولید محصولات لبنی، فرصت قابل توجهی وجود دارد. از طرف دیگر، اوگاندا ظرفیت‌های قابل توجهی در تولید انواع مختلف محصولات زراعی، انواع میوه‌ها، سبزیجات و محصولات پر سودی نظیر قهوه و چای دارد.
این کشور به دلیل زمین‌های حاصلخیز بلااستفاده و ارزان قیمت، منابع آبی فراوان و نیروی کار ارزان دارای موقعیت مناسبی جهت انجام کشت فرا سرزمینی است. همچنین مقامات این کشور به دنبال فاصله گرفتن از کشاورزی سنتی و مکانیزه کردن کشاورزی خود هستند. به همین دلیل حوزه صادرات ماشین آلات و ادوات کشاورزی و حتی راه اندازی خط تولید این محصولات در اوگاندا از ظرفیت خوبی برخوردار است.
همچنین صادرات تجهیزات پزشکی به این کشور توسط برخی شرکت‌های ایرانی به صورت محدود انجام می‌شود اما نیازمند حضور جدی تر و گسترده‌تر در این حوزه هستیم. به خصوص می‌توان از ظرفیت فعالیت بیمارستان ایران و اوگاندا، ساخته شده از طریق کمک‌های توسعه‌ای ایران، جهت معرفی، بازاریابی و فروش دارو و تجهیزات پزشکی استفاده کرد.
رئیس‌جمهور در ادامه سفر منطقه‌ای خود به آفریقا، ظهر روز چهارشنبه ۲۱ تیر، در نخستین برنامه سفر به اوگاندا، مورد استقبال رسمی «یووری موسونی» رئیس‌جمهور این کشور قرار گرفت. در این مراسم پس از نواخته شدن سرود ملی دو کشور، دو رئیس جمهور به صورت خصوصی دیدار و گفتگو کردند.
امضای ۴ سند همکاری میان ایران و اوگاندا
در ادامه با برگزاری نشست هیئت‌های عالی رتبه ایران و اوگاندا به ریاست رؤسای جمهور دو کشور مقامات عالی رتبه آنها ۴ سند همکاری در زمینه‌های معافیت صدور ویزا، همکاری کشاورزی، تشکیل کمیسیون دائمی مشترک و بیانیه مشترک امضا کردند.
رئیس دولت سیزدهم سپس از مزرعه کشت فرا سرزمینی ایران در اوگاندا بازدید کرد و در جریان اقدامات انجام شده در زمینه توسعه همکاری‌های کشاورزی و کشت فرا سرزمینی در این کشور قرار گرفت.
در ادامه رئیس قوه مجریه دفتر نوآوری و فناوری ایران در اوگاندا را افتتاح و با بازدید از نمایشگاه محصولات کشاورزی شرکت‌های دانش بنیان ایرانی در این کشور به نشانه آغاز کشت فرا سرزمینی کشورمان یک اصله نهال کاشت.
رئیس جمهور کشورمان پس از دیدار با مفتی اوگاندا دفتر یاد بود شورای ملی مسلمانان این کشور را امضا کرد و با حضور در مسجد ملی و اقامه نماز جماعت در نشست بین ادیان حاضر شد.
سید ابراهیم رئیسی پس از پایان سفرش به اوگاندا پیش از ظهر پنجشنبه ۲۲ تیر راهی زیمباوه شد.
سفر به سرزمین ضد آپارتایدی
مناسبات جمهوری اسلامی ایران و زیمبابوه از یک سابقه تاریخی و دوستانه برخوردار است. همزمانی پیروزی انقلاب اسلامی ایران و استقلال زیمبابوه و حمایتی که جمهوری اسلامی ایران از مبارزات ضد استعماری و ضد آپارتایدی از این کشور بعمل آورده است، پشتوانه تعاملات دو کشور است.
زیمبابوه بدلیل تحریم‌های بین‌المللی نیازمند سرمایه گذاری خارجی در پروژه‌های عمرانی است. این کشور همچنین در همه ساختارهای اقتصادی (کشاورزی، صنایع، معادن…) نیازمند بازسازی است. جمهوری اسلامی ایران در این زمینه می‌تواند از لحاظ تأمین نیروی متخصص، تجهیزات و ارائه خدمات فنی- مهندسی به این کشور مساعدت کند. مزید بر آنکه کالاهای صادراتی (تجاری) ایران از یک مزیت نسبی در زیمبابوه برخوردار است.
زیمبابوه در بُعد صنایع نفت و گاز نیز نیازمند واردات انواع فراورده‌های نفتی است، ضمن آنکه احداث پالایشگاه در این کشور از دیگر زمینه‌های همکاری بشمار می‌آید.
روسیه، چین، ترکیه، رژیم صهیونیستی، هند جزو رقبای ایران در زیمباوه به شمار می‌آیند ضمن آنکه کشورهای اروپایی بویژه انگلستان از نفوذ تاریخی در این کشور برخوردار هستند.
سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران که برای انجام سفری منطقه‌ای راهی آفریقا شده بود، پس از سفر به «کنیا» و «اوگاندا»، صبح پنجشنبه ۲۲ تیر، وارد زیمباوه شده بود و در فرودگاه شهر «هراره» پایتخت «زیمبابوه» مورد استقبال رسمی «امرسون منانگاگوا» رئیس‌جمهور این کشور قرار گرفت.
در فرودگاه هراره علاوه بر حضور مردم زیمبابوه برای استقبال از رئیسی، در حضور رؤسای جمهور دو کشور ایران و زیمبابوه سرود «سلام فرمانده» اجرا شد.
پس از آن رؤسای جمهور دو کشور راهی کاخ ریاست جمهوری زیمبابوه شدند و با یکدیگر به صورت خصوصی گفت‌وگو کردند.
در ادامه، نشست هیئت‌های عالی رتبه ایران و زیمباوه به ریاست رؤسای جمهور دو کشور برگزار شد. در این نشست رئیسی با بیان اینکه سطح روابط تجاری و اقتصادی ایران و زیمبابوه به میزان سطح دوستی و مودت فیمابین نیست، بر اراده جمهوری اسلامی ایران برای توسعه تجارت و همکاری‌ها در حوزه معدن، صدور خدمات فنی و مهندسی، کشاورزی، علم و فناوری، تجهیزات پزشکی و دارویی و مبادلات کالاهای تولیدی میان دو کشور تاکید کرد.
امرسون منانگاگوا رئیس‌جمهور زیمبابوه هم در این نشست ضمن ابراز خرسندی از سفر رئیسی به این کشور، این سفر را در توسعه تعاملات دو کشور بسیار مؤثر دانست و از شرکت‌های ایرانی برای استفاده از ظرفیت‌های کشورش در حوزه‌های مختلف صنعت و معدن و کشاورزی دعوت کرد.
امضای ۱۲ سند همکاری میان ایران و زیمباوه
پس از آن مراسم امضای ۱۲ سند وتفاهمنامه همکاری میان ایران و زیمباوه توسط مقامات دو کشور و در حضور رئیسی و منانگاگوا برگزار شد.
همکاری در زمینه‌های نفت و انرژی، مخابرات و فناوری اطلاعات، تأمین اجتماعی و بیمه، کار و اشتغال، آموزش عالی و علوم و تحقیقات و فناوری، کشاورزی و شیلات، غذایی و دارویی، تأمین، توزیع و تولید تجهیزات پزشکی، ایمنی حرفه‌ای و کاهش آسیب‌های مربوط به کار، حمایت‌های اجتماعی و حمایت از کودکان، توانمندسازی افراد معلول و تفاهم‌نامه همکاری میان شرکت تراکتورسازی ایران و شرکت ماگای زیمبابوه محور اسناد همکاری امضا شده میان جمهوری اسلامی ایران و زیمبابوه بود.
در این مراسم رئیسی در سخنانی با بیان اینکه شاید رابطه دوستی ما به آفریقا و زیمبابوه مورد پسند برخی‌ها نباشد، گفت: برای ما مهم نیست که کسی این روابط را بپسندند یا نه، بلکه مهم این است که محور این روابط تلاش برای تأمین منافع دو ملت و کشور ایران و زیمبابوه است. تاکید ما بر تسریع در اجرای تفاهم‌نامه‌ها و اسناد همکاری امضا شده میان دو کشور است تا نتایج آنها در عمل به تأمین منافع دو ملت بیانجامد.
رئیس جمهوری اسلامی ایران در آخرین برنامه سفر خود به زیمبابوه، با حضور در بنای یادبود مبارزین و قهرمانان استقلال زیمباوه به مقام آنها ادای احترام کرد.
در پایان این سفر رئیس دولت سیزدهم با بدرقه رسمی «امرسون منانگاگوا» رئیس جمهور زیمباوه، هراره را به مقصد تهران ترک کرد.
آفریقا سرزمین فرصت‌هاست و نباید مورد غفلت قرار گیرد
رئیس دولت سیزدهم بامداد جمعه ۲۳ تیر به ایران بازگشت و در فرودگاه مهرآباد تهران با بیان اینکه هدف این سفر تقویت عمق راهبردی جمهوری اسلامی ایران بود، اظهار کرد: گسترش ارتباط با کشورهای قاره آفریقا از اهداف این سفر بود؛ چرا که آفریقا قاره فرصت‌های ارزشمند، منابع سرشار طبیعی، معادن و زمینه‌ها و استعدادهای فراوان است.
رئیسی همچنین با اشاره به علاقه‌مندی این کشورها برای خرید محصولات دانش‌بنیان ایرانی گفت: تسهیل تأمین مواد اولیه و کالاهای اساسی با قیمت مناسب و امکان اجرای طرح کشت فرا سرزمینی در این کشورها از دیگر اهداف این سفر بود که با موفقیت دنبال و توافق شد که به شکل تهاتری و در ازای فروش محصولات و مواد پتروشیمی، کالاهای اساسی مورد نیاز ایران از این کشورها وارد شود.
