«قره‌سو»همچنان بلاتکلیف/ رودخانه شهر کرمانشاه متولی ندارد
دانستنی اقتصاد – گروه استان‌ها- سمیه نوری: رودخانه‌ای که از سراب روانسر واقع در ۵۰ کیلومتری شمال غرب کرمانشاه سرچشمه می‌گیرد و با جهت شمال غربی به جنوب شرقی جریان پیدا می‌کند «قره سو» نام دارد؛ در ۱۵ کیلومتری کرمانشاه رودخانه رازآور و شاخه‌های فرعی آن به قره‌سو می‌ریزد سپس، در نزدیکی روستای قزانچی رودخانه مِرگ نیز به آن متصل می‌شود و قره‌سو با یک شیب در دشت کرمانشاه جریان دارد و در این محدوده ۲ رودخانه چم‌بشیر و آبشوران نیز داخل آن می‌ریزند.
آنچه این سال‌ها رودخانه قره سو را آلوده کرده و باعث ایجاد مشکلاتی در شهر کرمانشاه شده، پسماندهای غیرمجاز ریخته شده در این رودخانه و فاضلابی است که بدون تصفیه از روستاهای حاشیه گرفته تا محدوده شهری به شکل ۱۰۰ درصدی وارد آن می‌شود و گاهی میزان اکسیژن موجود در آب صفر ارزیابی شده که وجود موجودات زنده در این رودخانه را نزدیک به صفر می‌کند.
حفاظت و نگهداری از بستر و حریم رودخانه بر اساس قانون به ادارات و دستگاه‌های مرتبط واگذار شده و برای استفاده بهینه از منابع رودخانه باید حریم آن حفظ شود اما سهل انگاری و عدم انجام درست مسئولیت‌ها به ویژه در مناطقی از شهر که رودخانه از آن عبور می‌کند باعث ایجاد معضلات و مشکلاتی شده است که نتیجه آن از بین رفتن محیط زیست و به خطر انداختن سلامت شهروندان است.
در سال‌های نه چندان دور عبور این رودخانه از وسط شهر یک ظرفیت به حساب می‌آمد و امروز به واسطه فضای زشت، نمای بد و بوی ناخوشایند باید به آن به چشم یک تهدید نگاه کرد که بهداشت عابران و ساکنان محله‌های اطراف آن را نیز به خطر انداخته است.
رودخانه قره‌سو از سه شریان ارتباطی مهم و پرتردد شهر کرمانشاه که شمال و جنوب شهر را بهم متصل می‌کند، می‌گذرد که چهره زشت آن این روزها علاوه بر اینکه گردشگری را جذب نمی‌کند بلکه قطعاً دل هر گردشگری را زده و خاطره ناخوشایندی را برای وی به جای می‌گذارد.
طرح ساماندهی قره سو و جلوگیری از ورود فاضلاب به این رودخانه بارها مطرح و در برخی از مقاطع زمانی حتی به مرحله اجرا رسیده است اما هر بار سدی بر سر ساماندهی رودخانه تاریخی کرمانشاه ایجاد شده تا این ظرفیت طبیعی همچنان تهدید بماند.
اعتبار ۶۰ میلیارد تومانی سال ۹۷ برای جداسازی فاضلاب از قره سو
اسفندماه ۱۳۹۷ یکی از جدی‌ترین طرح‌های ساماندهی قره سو مطرح شد و معاون عمرانی وقت استانداری کرمانشاه از تعیین و در اختیار گذاشته شدن اعتبار ۶۰ میلیارد تومانی به شرکت آب و فاضلاب کرمانشاه برای جداسازی فاضلاب از این رودخانه خبر داده بود.
سالاری معاون عمرانی وقت استانداری کرمانشاه همچنین از ایجاد یک شبکه موازی ۹ نقطه‌ای برای جداسازی فاضلاب خبر داده بود.
معاون عمرانی وقت استانداری تصریح کرده بود: قرار است تا پایان سال آینده (۱۳۹۸) این اقدامات انجام شده و معضل اصلی قره‌سو که بحث فاضلاب است رفع شود و اگر این کار صورت نگیرد، عملاً صرف هر هزینه برای ساماندهی این رودخانه دفن پول و سرمایه است.
دستور اکید وزیر کشور برای ساماندهی ورود فاضلاب به قره سو
دانستنی اقتصاد استان کرمانشاه بارها در گزارش‌هایی با عنوان «فاضلاب دلیل آلودگی «قره‌سو» در کرمانشاه / رودخانه احیا شود»، «قصه پرغصه ساماندهی قره سو»، «ساماندهی قره سو در پاس کاری مسئولان» به ضرورت ساماندهی رودخانه قره سو و ابعاد محیط زیستی آن پرداخته است که خوشبختانه پیگیری‌های دانستنی اقتصاد در سفر هیأت دولت به استان کرمانشاه مورد توجه قرار گرفت و احمد وحیدی، وزیر کشور پس از بازدید از مرادآباد یکی از مناطق حاشیه‌ای شهر کرمانشاه که در نزدیکی رودخانه قره سو است، با اشاره به مشکلات رودخانه قره‌سو در شهر کرمانشاه، بر ساماندهی ورود فاضلاب شهری و روستایی به قره سو تاکید و عنوان کرد: از آب آلوده قره‌سو برای آبیاری برخی زمین‌های کشاورزی استفاده می‌شود؛ آب و فاضلاب هرچه سریع‌تر با پیگیری این مساله را کنترل و ورود فاضلاب به قره سو را ساماندهی کند.
شهروندان کرمانشاهی روزانه به شیوه‌های مختلفی اعتراض خود نسبت به ولنگاری محیط زیستی در حاشیه قره سو ابراز می‌کنند که یکی از این شهروندان در گفتگو با دانستنی اقتصاد اظهار کرد: عجیب است که خیلی سال از آخرین اقدام مثبت برای احیا رودخانه تاریخی کرمانشاه می‌گذرد و هیچ فکری برای آن نمی‌شود.
عزمی برای ساماندهی قره سو در آب و فاضلاب نیست
وی با اشاره به سابقه تاریخی رودخانه قره سو، افزود: رودخانه کنونی قره سو در سال‌های گذشته به این شکل نبود و یک ظرفیت واقعی گردشگری و محیط زیستی بود.
این شهروند کرمانشاهی تصریح کرد: ورود فاضلاب شهری به این رودخانه و ایجاد بوی نامطبوع به هنگام عبور از آن حتی از معرفی این رودخانه به مهمانان شهر کرمانشاه ما را خجالت زده می‌کند.
وی عنوان کرد: بارها نوید ساماندهی قره سو در دولت‌های مختلف داده شده و هرکدام از این وعده‌ها در لا به لای مسائل سیاسی استانی گم شده و پیگیری برای آن انجام نگرفته و بعلاوه عزمی برای جداسازی فاضلاب از این رودخانه در متولیان ساماندهی رودخانه و فاضلاب نیست.
این شهروند کرمانشاهی با گلایه از مسئولان و متولیان در خصوص عدم رسیدگی به این رودخانه، گفت: هرچند پیگیری‌های مردمی شکل گرفت اما این رودخانه در فصل مناسب لایروبی نشد و حریم این رودخانه با نخاله و زباله پس از این بارش‌ها زیر آب رفت.
قره‌سو تبدیل به جریان فاضلابی شده است
یکی از پژوهشگران کرمانشاهی حوزه آب نیز در گفتگو با دانستنی اقتصاد از رودخانه قره سو با تعبیر «جریان فاضلابی» یاد کرد.
این پژوهشگر گفت: اکسیژن محلول در آب این رودخانه در برخی بازه‌های زمانی صفر است.
خلیل جلیلی ادامه داد: یکی از منابع اصلی آب مصرفی در بخش کشاورزی و صنعتی در دنیا استفاده مجدد از پساب‌ها است که در ایران انجام نمی‌شود.
وی همچنین بیان کرد: در منطقه پایین دستی حریم این رودخانه صنایعی وجود دارد که با حفر چاه اقدام به بهره‌برداری آب برای استفاده در موارد صنعتی کرده که تهدید بزرگی برای منابع آب زیرزمینی به حساب می‌آید و این در حالی که استفاده از آب تصفیه خانه بسیار مناسب‌تر بوده که البته نیازمند توجه و قانون‌گذاری حاکمیتی است.
برومند نامداری، معاون خدمات شهری شهرداری کرمانشاه در گفتگو با دانستنی اقتصاد اظهار کرد: از آنجا که مسئولیت و مالکیت رودخانه‌ها در اختیار وزارت نیرو و آب منطقه‌ای بوده، مسئولیت حفاظت از حریم و بستر رودخانه و همچنین لایه روبی نیز بر عهده این دستگاه است.
وی ادامه داد: شهرداری‌ها موظف به خدمات رسانی در حیطه مالکیت خود هستند از این‌رو مالکیت رودخانه قره سو با آب منطقه‌ای است.
شهرداری گلایه مند از ورود فاضلاب به قره سو
معاون خدمات شهری شهرداری کرمانشاه تصریح کرد: شهرداری در جایگاه خود نسبت به ورود فاضلاب به رودخانه قره سو گلایه دارد و خواهان این است که این رودخانه که ظرفیتی جذاب می‌تواند باشد از چرخه ظرفیت‌های طبیعی خارج نشود.
وی در مورد تخلیه نخاله در حریم و بستر این رودخانه، بیان کرد: ساماندهی این مسئله نیازمند همراهی و هماهنگی شهرداری، آب منطقه‌ای و پلیس راهنمایی و رانندگی است که باید شهرداری محل تخلیه نخاله را مشخص کرده و محدودیت تردد ماشین آلات در حاشیه رودخانه اعمال کند، آب منطقه‌ای با نصب تابلو اخطار و ممنوعیت تخلیه کنترل مستمر داشته باشد و راهنمایی و رانندگی نیز خودروهای متخلف را اعمال قانون کند.
از ورود فاضلاب به قره سو جلوگیری شود
محمد طیب صحرایی استاندار کرمانشاه پنجشنبه ۶ بهمن در نشست مدیریت منابع، ظرفیت‌ها و چالش‌های آبی استان کرمانشاه، به ظرفیت گردشگری قره سو در استان کرمانشاه اشاره کرد و گفت: خواستار تهیه طرح جامع ساماندهی این رودخانه با مشارکت آب منطقه‌ای، آبفا، شهرداری، فرمانداری کرمانشاه و سایر مدیران مربوطه با مدیریت معاونت عمرانی استانداری هستم.
وی تاکید کرد: در جلسات کارشناسی این موضوع باید طی روزها و هفته‌های پیش رو نهایی شده و برای جلسات بعدی طرح ساماندهی قره سو پخته و آماده شود.
استاندار کرمانشاه لایروبی و جمع آوری فاضلاب از رودخانه قره سو، جلوگیری از ورود فاضلاب جدید به داخل رودخانه و ساماندهی و زیباسازی رودخانه و حاشیه آن را از جمله اقدامات ضروری در طرح جامع ساماندهی این رودخانه دانست و گفت: باید شبانه روزی و سه شیفت برای ایجاد یک محیط شهری سالم و زیبا در حاشیه قره سو تلاش کنیم که آسیب کنونی تبدیل به یک فرصت و مزیت بویژه در حوزه گردشگری شود.
ساماندهی قره سو بر عهده آبفا نیست
سعید ستوده کیا، معاون بهره‌برداری و توسعه فاضلاب آب و فاضلاب کرمانشاه در گفتگو با دانستنی اقتصاد اظهار کرد: ساماندهی رودخانه قره‌سو به عهده شرکت آب و فاضلاب نیست و فقط جداسازی فاضلاب از رودخانه قره سو در حیطه وظایف آبفا است.
وی افزود: در راستای جداسازی فاضلاب از رودخانه و جهت کمک به ساماندهی رودخانه قره‌سو که یکی از مؤلفه‌های آن جداسازی فاضلاب از رودخانه است شرکت آب و فاضلاب کرمانشاه هدف گذاری لازم را انجام داده است.
احداث ایستگاه شماره ۳ فاضلاب شهر کرمانشاه
معاون بهره‌برداری و توسعه فاضلاب آب و فاضلاب کرمانشاه تصریح کرد: در راستای این هدف‌گذاری حدفاصل کمربندی شرقی تا کمربندی غربی با شناسایی نقاط ورود فاضلاب به رودخانه قره‌سو و به‌کارگیری امکانات، نسبت به راه‌اندازی ایستگاه شماره ۳ فاضلاب شهر کرمانشاه اقدام کرده‌ایم.
وی ادامه داد: این ایستگاه هنوز تکمیل نشده و علی‌رغم وجود کاستی‌هایی در مسیر بهره‌برداری از آن، به جهت اهمیت موضوع اخیراً و در روزهای پایانی اسفندماه، وارد مدار بهره‌برداری شده است که این موضوع به جمع‌آوری فاضلاب مناطق شمالی شهر کرمانشاه که فاضلاب آنها به قره‌سو تخلیه می‌شد منتهی شده است.
ستوده کیا خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات شبکه جمع‌آوری فاضلاب شهر کرمانشاه، ورود و تخلیه غیرمجاز آب باران از طریق جوی‌ها و کانال‌های حاشیه معابر شهری و همچنین ورود آشغال‌های بزرگ از طریق دریچه‌های منهول فاضلاب در هنگام بارندگی است.
مشکل شبکه جمع آوری فاضلاب کرمانشاه ورود آب باران به این شبکه است
وی ادامه داد: تقریباً می‌توان گفت کلیه رواناب‌ها به شبکه فاضلاب هدایت و نهایتاً وارد ایستگاه پمپاژ فاضلاب می‌شوند که به علت وجود آشغال و اجسام درشت و گل و لای و رسوبات، باعث بروز خسارت سنگین به تأسیسات آبفا می‌گردد.
معاون بهره‌برداری و توسعه فاضلاب آب و فاضلاب کرمانشاه در پایان یادآور شد: از ابتدای آبان ماه سال جاری تا کنون ۶ دستگاه پمپ فاضلابی بسیار گران قیمت ایستگاه به علت ورود آشغال و شن و ماسه گل و لای دچار خرابی شده است.
در این بین که هیچ دستگاهی خود را متولی رودخانه تاریخی کرمانشاه نمی‌داند، مسئولان محیط زیست هم در جواب پیگیری دانستنی اقتصاد اظهار کردند: تا زمانی که شهرداری و آب و فاضلاب وارد کار نشوند و اقدامات محول شده را انجام ندهند محیط زیست هیچ کاری نمی‌تواند انجام دهد.
این مسئول عنوان کرد: شهرداری مسئولیت‌های محوله‌اش را انجام نداده و پس از عدم پاسخ به نامه محیط زیست پس از ۲ ماه، موضوع را به دادستان گزارش کرده و منتظر ورود ایشان به موضوع هستیم.
آب منطقه‌ای مالک رودخانه‌ها است
محمد موحدی، مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری شهرداری کرمانشاه در گفتگو با دانستنی اقتصاد اظهار کرد: رودخانه قره سو به عنوان یک ظرفیت باید دیده شود؛ شهر کرمانشاه از معدود کلانشهرهایی است که یک رودخانه دائمی از دل آن می‌گذرد.
وی افزود: بیش از ۷۰ درصد فاضلاب شهری در شهر کرمانشاه داخل این رودخانه می‌ریزد که این مساله عامل بوی نامطبوع حوالی این رودخانه شده است.
موحدی ادامه داد: بر اساس قوانین مالکیت رودخانه‌ها در اختیار آب منطقه‌ای است و این مساله دست شهرداری کرمانشاه را برای خدمت بیشتر در قره سو بسته است.
وی ادامه داد: ساماندهی قره سو و حاشیه این رودخانه نیازمند هماهنگی دستگاه‌های بالادستی است تا با همکاری حاشیه حریم رودخانه در اختیار شهرداری قرار بگیرد.
مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری شهرداری کرمانشاه تصریح کرد: مجموعه استانداری برای ساماندهی این رودخانه برنامه‌ای تنظیم کرده است و هماهنگی مناسبی در بین شهرداری کرمانشاه، آب و منطقه‌ای و آب و فاضلاب شهر کرمانشاه در حال شکل گیری است.
مهمترین گام در ساماندهی قره سو، جداسازی فاضلاب است
وی ادامه داد: مهمترین گام در ساماندهی قره سو، جداسازی فاضلاب از این رودخانه است و بعد از جداسازی امکان بهره برداری از این رودخانه است.
موحدی بیان کرد: شهرداری پیگیر برخورد با متخلفان تخلیه نخاله ساختمانی در حریم رودخانه است و باید نخاله‌های ساختمانی در ۲ سایت معرفی شده تخلیه شوند.
وی ادامه داد: با امکانات مجموعه مدیریت شهری از ۲ ماه پیش برای پاکسازی نخاله از حوالی پل و محل‌های تردد انجام گرفته است.
