دانستنی اقتصاد: وعده ساخت یک میلیون مسکن که رئیسی در کمپین انتخاباتی خود بار‌ها به آن اشاره کرده بود، از نظر آگاهان وعده‌ای نبود که امکان تحققش باشد.
به گزارش دانستنی اقتصاد؛ اما با این حال رئیسی نه تنها بر آن تاکید می‌کرد بلکه می‌گفت: «۴ میلیون مسکن برای ۴ سال کف مسکنی است که خواهیم ساخت» به عبارت روشنتر وعده او ساخت مسکنی بیش از ۴ میلیون بود.
اما حالا که در آستانه دوسالگی دولت رئیسی قرار داریم، ببینیم آیا دومیلیون مسکنی که قرار بود ابراهیم رئیسی بسازد در چه وضعیتی قرار دارد؟ خصوصا نگاهی خواهیم کرد به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس که نسبت به وضعیت مسکن هشدار داده بود. هشداری که با ورود کشور به بحران درگذشت مهسا امینی فراموش شد.
یکشنبه ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ ابراهیم رئیسی به مجلس رفت تا لایحه برنامه توسعه را به مجلس ارائه کند. او می‌دانست که با نزدیک شدن به دوسالگی دولتش باید نسبت به وعده هایش دستکم به هوادارانش پاسخگو باشد.
در شرایطی که مسکن و اجاره بهای مسکن داد همه را به هوا برده است، رئیسی نه تنها تقصیر را به گردن «قبلی‌ها انداخت» بلکه طلبکار هم شد: «برخی می‌گویند دولت قول داده است یک میلیون مسکن بسازید. آن‌ها که نساختند باید جواب دهند که چرا مسکن نساختند؟»
این درحالی بود که خود رئیسی سال قبل جواب خودش را اینگونه داده بود: «من در جایگاهی نیستم که دائما بگویم فلان کار را نکرده‌اند خیلی جا‌ها مشکل داریم. سالی یک میلیون مسکن باید می‌ساختند و نساختند خیلی کار‌ها باید انجام میشد که نشد، ولی به هر حال ما باید عقب‌ماندگی‌ها را جبران کنیم یعنی الان حرکت دولت باید تحولی و انقلابی باشد.» یکسال بعد از این حرف‌ها او که کارنامه اش در زمینه مسکن به صفر میل می‌کند، ناگزیر از دولت قبل طلبکار شده که چرا دولت دوازدهم وعده‌هایی که دولت سیزدهم در انتخابات داده را پیشاپیش عملیاتی نکرده است.
اما درباره ساخت مسکن در دولت قبل ۳۱ خردادماه ۱۳۹۹ عباس آخوندی نامه‌ای در جواب احمد توکلی نوشت و در آن با آمار و ارقام نشان داد که در زمانی که مسئولیت وزارت مسکن را در سال ۹۲ برعهده گرفته تنها ۳۰ درصد از مسکن‌ها به اتمام رسیده و این رقم به زور به عدد ۶۲۰ هزار مسکن میرسید.
او توضیح داده بود که «۵۶ درصد کلِّ ساخت خانه‌ها، ۵۰درصد تأسیسات زیربنایی و بیش از ۸۰درصد تأسیسات روبنایی پروژه‌های مسکن مهر در دوره مسؤولیّت اینجانب انجام شد. این در حالی بود که یک ریال اعتبار در قانون بودجه برای این طرح منظور نشده و علیرغم کم‌توجهی دولت با پی‌گیری‌های روزانه من و همکارانم و از محل منابع داخلی وزارت‌خانه به پایان رساندیم.»
آیا آخوندی مسکن نساخت؟
من از دین چنین یافتم که در هیچ شرایطی نباید دروغ گفت و تزویر کرد. این آموزه‌ی پیامبر (ص) و امامان معصوم علیهم السلام است
آخوندی در همان نامه با بیان اینکه «بیش از یک‌میلیون و چهل هزار خانه» را در آن مدت ساخته اعلام کرد: «من می‌توانستم دستِ‌کم هر هفته یک پروژه را افتتاح کنم و یکی از محبوب‌ترین وزیران در میان گروه شما و بخشی از اذهان عمومی باشم. لیکن من از دین چنین یافتم که در هیچ شرایطی نباید دروغ گفت و تزویر کرد. این آموزه‌ی پیامبر (ص) و امامان معصوم علیهم السلام است.
مبنای عمل من روشن بود. چون نمی‌خواستم پروژه‌ای که بنیان آن را نادرست می‌دانستم ترویج کنم. پروژه‌ای که از محل دست‌بردن در جیب مردم چه از طریق چاپ پول و چه از طریق جمع‌آوری اندوخته‌های مردم ضعیفی که طلا‌ها و پس‌انداز‌های اندک و خُردِ خود را به امانت در اختیار دولت قرار داده بودند و از همان محل، ۱۱۰ هزار خانه بدون متقاضی شروع کرده‌بود که بر مبنای راستی استوار نبود.» او تاکید می‌کرد که «من این‌قدر حریّت و آزادگی داشتم و دارم که بگویم من با این طرح مخالف بودم و هستم، ولی چون تعهد دولت را تعهد حقوقی می‌دانستم، تمام توان وزارت‌خانه را برای اتمام آن بکار گرفتم.»
گزارش مرکز پژوهش‌ها چه می‌گوید؟
اما برگردیم به سال قبل. ۱۲ آذر ۱۴۰۱ سخنگوی دولت علاوه بر ابراهیم رئیسی باز هم تاکید کرد که «ما قبل از وعده‌ها فکر تامین ۴ میلیون مسکن را کرده‌ایم و پای وعده آن هستیم. اگر جای احساس کنیم وعده دادیم و به آن نمیرسیم حتما اعلام می‌کنیم.»
این درحالی بود که سه ماه قبل در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۴۰۲ رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس در مصاحبه‌ای که سایت این مرکز به اشتراک گذاشت که نشان می‌داد «لوکوموتیر» آقای رئیسی به راه نیفتاده از حرکت باز ایستاده است. از آنجا که بررسی‌ها نشان می‌داد از آن تاریخ به بعد مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی در این زمینه منتشر نکرده که آماری که ارائه کرده به روزتر شده باشد، از همین رو به همان گزارش استناد میشود.
بابک نگاهداری که پیشتر رئیس حوزه ریاست و مشاور قالیباف در مجلس بود، بعداز رفتن زاکانی از مرکز پژوهش ها، به ریاست این مرکز منصوب شد. او در مصاحبه‌ای که با سایت زیرمجموعه خودش در شهریور ماه ۱۴۰۱ انجام داد ضمن اشاره به انتشار «۸ گزارشی که این مرکزی در خصوص ابعاد مختلف قانون جهش تولید مسکن» منتشر کردند، به دولت هشدار داده بود که «عدم تحقق ساخت ۴ میلیون مسکن، بازخورد وسیعی بر عملکرد دولت خواهد گذاشت.»او دولت را متهم کرد به اینکه «فرآیندهایش» در زمینه مسکن «شفاف نیست» و اقدامات دولت «از پیش اندیشیده» و «برنامه‌ریزی شده» نیستند.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس ضمن گلایه از دقیق نبودن آمار‌های دولتی معتقد بود که فرآیند «احداث بنا» که «پیشرفت فیزیکی» داشته باشند، تنها برای کمتر از ۲۰۰ هزار واحد مسکونی صورت گرفته است. به اعتقاد او بیشتر آمار‌هایی که داده میشود «عمدتا ناظر به تامین زمین است» نه در شروع و پیشرفت در ساخت.
پرکردن جیب ملاکان به جای محرومان
نگاهداری همچنین «فرایند تأمین زمین در قانون جهش تولید مسکن را نگران کننده و شائبه برانگیز برشمرده» بود. سئوال این بود که کدام شائبه ممکن است در «فرآیند تامین زمین» پیش آمده است؟ به ادعای رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس در این خصوص «گفتار‌های موثقی» وجود دارد که در خصوص زمین‌ها «منافع ملاکان و زمین داران تامین شده است».
به عبارت روشنتر به اسم محرومان قرار است مسکن ساخته شود، اما «منافع ملاکان و زمین داران» تامین شده است.نگاهداری همچنین تاکید کرده بود که دولت از ۳۰ هزار میلیارد تومانی که بانک‌ها باید برای ساخت مسکن تامین می‌کردند، تا ابتدای تابستان ۱۴۰۱ «صفر ریال» تامین مالی کرده و «اخیراً خبری درخصوص تخصیص ۳ هزار میلیارد تومانی بانک مرکزی منتشر شده است.»
آمار‌های واقعی چه می‌گوید؟
بر اساس این گزارش تعداد کل کسانی که برای مسکن ثبت نام کردند «بالغ بر ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر بوده»، اما «کمتر از نیمی از آن‌ها واجد شرایط» دریافت مسکن بودند.براساس آمار و اطلاعات تا نیمه خرداد ماه ۱۴۰۱ از این دو میلیون و پانصدهزار نفر، تنها ۵۰۰ هزار نفر افتتاح حساب کردند؛ و از میان آن ۵۰۰ هزار نفر ۳۰۰ هزار نفرشان مبلغی را به آن حساب‌ها واریز کردند. از میان آن ۳۰۰ هزار نفر، کمتر از ۱۲۰ هزار نفر مبلغ ۴۰ میلیون تومان مورد نیاز اولیه برای آغاز کار ساخت را به حساب معرفی شده واریز کردند که در واقع آمار دقیق و واقعی به حساب می‌آید.
مشاور قالیباف همچنین فاش می‌کرد که مسکن‌هایی که دولت در نظر گرفته اساسا متقاضی ندارد. او «مکان‌یابی و جانمایی نامطلوب» عمده پروژه‌ها «به ویژه در شهر‌های جدید و عدم عرضه در محل تقاضا» را عامل اصلی کاهش «تقاضای مؤثر» برای دریافت مسکن می‌داند.
نگاهداری گفته بود اگر به مردم گفته میشد که «موقعیت، مشخصات، قیمت و زمان تحویل» چه زمانی است، شاید مردم برای ثبت نام رغبت بیشتری داشتند. اما حتی برای کسانی که ۱۶ میلیون تومان اولیه را واریز می‌کنند هم این اطلاعات روشن نیست. در واقع آن‌ها بعد از واریز این مبلغ هم نمی‌دانند قرار است در کدام نقطه به آن‌ها خانه داده شود.
براساس این گزارش زمان کلید خوردن تا عرضه و تحویل مسکن ۲.۵ است که با توجه به شرایط آمار‌هایی که دولت ارائه کرده، در آینده نزدیک هم رشد چشمگیری در این زمینه مشاهده نخواهیم کرد. به عبارت روشن تر دو سال و نیم دیگر که به آخر دولت رئیسی می‌رسیم دستاورد چشمگیری در این زمینه نمی‌توانند ارائه کند.
پیشنهاد علنی مرکز پژوهش‌های مجلس این است که در ارتباط با «قوانین مربوط به ساخت و اجرای طرح مسکن ملی» بازنگری شود. همچنین به سمت به دولت توصیه می‌کنند که باید به سمت «خودمالکی (ساخت مسکن توسط خود مردم) و نوسازی حداکثری در بافت فرسوده حرکت کنند.
چقدر بودجه برای مسکن مورد نیاز است؟
اگر هر مسکن را به طور متوسط ۷۰ متر مربع حساب کنیم، یک میلیون مسکن معادل ۷۰ میلیون مترمربع مسکن خواهد بود؛ و اگر هزینه ساخت را به طور متوسط ۱۰ میلیون تومان محاسبه کنیم، بودجه مورد نیاز برای ساخت مسکن فقط برای یک سال معادل ۷۰۰ هزار میلیارد تومان خواهد بود.
براساس همین محاسبه نیاز مالی برای ۴ سال ساخت مسکن بیش از ۳ هزار هزار میلیارد تومان است. گذشته از اینکه تورم هر سال نیز بر این رقم اضافه میشود (و از آن گذر می‌کنیم)، برای ساده‌تر شدن فهم این اعداد آن را فقط برای یک سال محاسبه خواهیم کرد.
تنها برای سال گذشته از ۳۰ هزار میلیارد تومانی که بانک‌ها باید برای ساخت مسکن تامین می‌کردند، تا ابتدای تابستان ۱۴۰۱ «صفر ریال» تامین مالی شده و در اواخر تابستان «خبری درخصوص تخصیص ۳ هزار میلیارد تومانی بانک مرکزی منتشر شده است.»
حالا اگر فرض کنیم نیمی از پول ۷۰۰ هزار میلیارد تومان را قرار باشد خود مالکان پرداخت کند و نیمی از آن را دولت تامین کند. آیا دولت توان آن را دارد که برای هر سال علاوه بر زمین، ساخت تاسیسات و زیربنایی ساخت این مسکن ها، ۳۵۰ هزار میلیارد تومان هم پرداخت کند؟ از کدام منبع می‌تواند این را رقم را تامین کند؟ احتمالا خواهند گفت بانک‌ها قرار است با دستور دولت این اعتبار را تامین کنند.
اما واقعیت همان چیزی بود که رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس از آن خبر داد. یعنی تنها برای سال گذشته از ۳۰ هزار میلیارد تومانی که بانک‌ها باید برای ساخت مسکن تامین می‌کردند، تا ابتدای تابستان ۱۴۰۱ «صفر ریال» تامین مالی شده و در اواخر تابستان «خبری درخصوص تخصیص ۳ هزار میلیارد تومانی بانک مرکزی منتشر شده است.» این یعنی کمتر از یک درصد از پول مورد نیاز برای اجرای طرح ساخت یک میلیون مسکن و فقط برای سال اول دولت.
به نظر میرسد به زودی شاهد اختلافات در درون جریان اصولگرایی و دولت در این زمینه خواهیم بود. بعد از آنکه ابراهیم رئیسی دولت قبل را مسئول تحقق وعده‌های ساخت یک میلیون مسکن خودش معرفی کرد، به نظر میرسد نوبت به انداخت تقصیر به گردن اصولگرایان باشد که چنین وعده‌هایی را به کمپین انتخاباتی او تزریق کردند.
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟ میانگین امتیازات: ۰ / ۵. تعداد امتیازات: ۰ به این خبر امتیاز دهید
۰/۵
(۰ نظر)
