تدارک یک منوی موسیقایی برای دهه هشتادی‌ها/ این تازه اول راه است
دانستنی اقتصاد – گروه هنر – علیرضا سعیدی: یکی از مهم‌ترین مولفه‌هایی که در حوزه فرهنگ و هنر پیرامون آموزش‌های اجتماعی مطرح می‌شود، استفاده از ابزارهایی چون موسیقی است که اگر در نقطه گذاری مطلوب و اهداف از پیش تعیین شده‌ای طراحی شود، بدون تردید می‌تواند تبدیل به یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین فرآیندهای آموزشی و تربیتی در نسل معروف به «دهه هشتادی‌ها» شود.
مسیری که اکنون در تمامی دنیا به عنوان یک مؤلفه کمک آموزشی مورد توجه قرار گرفته است. مسیری مشخص که طی سال‌های اخیر به فضاهای عقیدتی و مرتبط باورهای ارزشمند دینی ما هم ورود پیدا کرده و اگرچه دربرگیرنده حساسیت‌ها و رعایت دقیق آداب و خط قرمزهاست اما تبدیل به پروسه‌ای جدید و نوین در عرصه تولیداتی شده که در حوزه‌های کودک و نوجوان به ویژه در قالب پویش‌ها بر اساس تولید آثار موسیقایی جلوه بیشتری از خود به نمایش گذاشته است.
یکی از گونه‌های موسیقایی که طی سال‌های اخیر توانسته در همین چارچوب با استقبال خوب مخاطبان کودک و نوجوان همراه شود، حضور موسیقی و ملودی در جریان اجرای برخی از آئین‌های مرتبط با اهل بیت (ع) در ایام مختلف مذهبی است که طی آن برخی از ذاکران و مداحان شناخته شده اهل بیت (ع) به واسطه آموزه‌ها و نیازی که در درون مخاطبان خود به ویژه مخاطبان کودک و نوجوان هیأت‌های مذهبی دریافت کرده‌اند، دست به تولید آثاری زدند که در عین احترام به شأن و جایگاه والای ائمه معصومین (ع) با استفاده از ملودی‌ها سعی در ورود به فضای جدیدی دارند تا بتوانند طیف گسترده‌تری از مخاطبان کودک و نوجوان را با ارزش‌ها و مفاهیم «هیأت» آشنا کنند. شرایطی بسیار دشوار و حساس که اگر کوچک‌ترین لغزشی در آن وجود داشته باشد، وارد مسیر خطرناکی می‌شود که برون رفت از آن کار بسیار سختی است.
آنچه روایت شد تا چند سال پیش اختصاص به اجرا و تولید آثار موسیقایی داشت که عمده آنها مرتبط با ایام سوگواری بوده و مشتمل بر تولید آهنگ‌ها و ملودی‌هایی می‌شد که به طور خاص در این حوزه تولید می‌شوند. فرآیندی که مجموعه‌هایی چون «سازمان تبلیغات اسلامی»، «مرکز موسیقی حوزه هنری»، «مرکز آوای انقلاب اسلامی (مأوا)»، «مرکز آفرینش‌های هنری بسیج»، «مرکز هنری رسانه‌ای نهضت»، «دفتر موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما»، «باشگاه ترانه و موسیقی راه» و برخی دیگر به نوعی سردمدار و آغازگر جریانی لقب گرفتند که انصافاً از درون خود با تمام اما و اگرهای فنی‌اش، حرف‌های تازه برای گفتن داشت و موجب ایجاد مسیری شد که توانایی و ارزشمندی‌های مداحان و ذاکران شناخته شده در شرایط جدیدی تجربه شد و توانست طیف گسترده‌تری از مردم را هم از مجرای برگزاری پویش‌های موسیقایی – مذهبی – اجتماعی وارد جریان ارزشمند «هیأت» کند.
جریانی که ابتدا به ساکن به دلیل برخی از حساسیت‌های قابل تأمل و در بسیاری از موارد از سر دلسوزی از طیف مخالفان زیادتری هم برخوردار بود اما هرچه بیشتر جلو رفت، موجب ایجاد اعتماد بیشتری شد و چارچوبی را فراهم ساخت که این روش و راه تبدیل به سبکی جدید در عرصه اجرای آئین‌های ارزشمند مذهبی با همراهی کودکان و نوجوانان در جهت تبلیغ شعائر اخلاقی و دینی شود.
در این مسیر یک اتفاق دیگر هم افتاد و آن ایجاد فرآیندی جدید برای راه اندازی رویدادها و پویش‌هایی بود که رفته‌رفته در کنار یک توجه موسیقایی – مذهبی در مناسبت‌ها و ایام سوگواری ائمه معصومین، در شرایط تازه‌تری نیز تجربه شد.
در واقع آنچه پیش روی مخاطبان به ویژه مخاطبان کودک و نوجوان قرار گرفت، توجه به عناصر دیگری چون ایجاد لحظات مفرح، با انرژی و شادی‌آور با در نظر گرفتن مؤلفه‌های مبتنی بر باورها و آموزه‌های ایرانی – اسلامی است که اکنون در قالب عناوین مختلف پیش روی طیف زیادی از مخاطبان کودک و نوجوان کشورمان در تهران و شهرستان‌ها اجرا می‌شود. فضایی که در کنار سایر رویدادهای مذهبی که می‌بایست آموزه‌های اخلاقی و رفتاری آن در بهترین و مؤثرترین شکل ممکن به مخاطبان انتقال داده شود، می‌تواند نقش مؤثری در ایجاد روحیه نشاط، خودباوری، خداشناسی، خلاقیت و مواردی این چنین ایفا کند.
اتفاقاً ایجاد چنین مسیری بود که گروه هنر دانستنی اقتصاد را بر آن داشت تا با نگاهی اجمالی به فعالیت مجموعه‌ها و ارگان‌ها مختلف فرهنگی هنری کشورمان در حوزه تهیه و تولید آثار موسیقایی که این سال‌ها در ارتباط با فعالیت‌های اجتماعی و مذهبی کشورمان شکل و شمایل تازه‌ای یافته، فضایی برای معرفی آنچه تاکنون انجام گرفته اختصاص دهیم و امیدوار باشیم که این گام‌های اولیه بتواند چراغ راهی برای ارائه یک مسیر روشن و هدفمند در فرآیند تولید و تهیه آثار موسیقایی باشد.
مسیری که به شدت جای خالی یک نگاه جدید و نوگرایانه متناسب با سلیقه‌های امروزی جامعه هدف به ویژه کودکان و نوجوانان با تأسی از باورها و اعتقادات مذهبی حس می‌شد.
نگاهی دوباره به آنچه تاکنون صورت گرفته می‌تواند با رفع آسیب‌ها و معایب، آغازگر جریان نوینی در عرصه موسیقی به ویژه موسیقی حوزه کودک و نوجوان باشد که در دهه ۶۰ و ۷۰ به بهترین شکل ممکن تجربه شد و حالا می‌تواند بر پایه سلیقه و روش زندگی امروز، ایجاد کننده چارچوب‌های ساختارشکنانه‌ای در مسیر تعالی آموزش و پروش نسلی باشد که تأثیر مستقیم آن را می‌توان در سبک زندگی ایرانی – اسلامی جستجو کرد.
در اولین شماره از این رویکرد رسانه‌ای به سراغ مجموعه «مأوا» رفتیم. مرکز آوای انقلاب اسلامی (مأوا) یکی از مجموعه‌های موسیقایی تازه قوام یافته‌ای است که طی سال‌های اخیر به عنوان یکی از ارگان‌های تابعه سازمان هنری – رسانه‌ای اوج، تلاش دارد تا گام‌های جدیدی را در حوزه‌های مناسبتی موسیقی بردارد. شرایطی که عمده آنها در حوزه‌هایی چون «نماهنگ»، «کنسرت»، «تک آهنگ»، «آلبوم ها»، «پروژه های موسیقایی نمایشی» و «برنامه‌های تلویزیونی» متمرکز شد و در این سال‌ها با اضافه شدن پویش‌های موسیقایی – اجتماعی در حوزه کودک و نوجوان سعی در به روز رسانی داشت.
آنچه در هرکدام از این پروژه‌ها تولید شد، دربرگیرنده نکات قوت و ضعف متعددی است که پرداخت به آنها خود به تنهایی مجال دیگری را می‌طلبد. اما به طور حتم یکی از مهم‌ترین محورهایی که جلوه متفاوتی پیدا کرد و اتفاقاً بازتاب‌های خوبی هم در میان جامعه هدف به ویژه نسل کودک و نوجوان داشت، همین پروژه‌ها و پویش‌هایی بود که توانست عرض ارادت مخاطبان به ساحت مقدس اهل بیت و باورهای اعتقادی – مذهبی را از ایام سوگواری به اعیاد نیز تعمیم دهد. شیوه‌ای کمتر تجربه شده که می‌تواند مقدمه خوبی برای جذب مخاطبانی باشد که تاکنون با این رویکردهای ترکیب یافته هنر و باورهای دینی ارتباطی نداشتند.
* «عزیزم حسین»؛ بچه‌ها حرم امام حسین (ع) را نقاشی کنید
همزمان با اعیاد شعبانیه و سالروز میلاد امام حسین (ع) سال ۱۴۰۱ بود که مرکز موسیقی «مأوا» ضمن انتشار نماهنگ «عزیزم حسین» با صدای عبدالرضا هلالی و محمد اسداللهی از عموم کودکان برای شرکت در پویش «عزیزم حسین» دعوت کرد. در این پویش همچون سال گذشته از کودکان و نوجوانان خواسته شد با استفاده از مدادرنگی‌های خود، تصویری از حرم امام حسین (ع) را نقاشی کرده و به همراه فیلم همخوانی سرود در پیام‌رسان‌های ارسال کنند.
با هماهنگی صورت گرفته بعد از جمع‌آوری نقاشی‌های ارسالی، آثار کودکان در قالب نمایشگاهی در بین‌الحرمین و هم‌جواری حرم امام حسین (ع) نمایش داده می‌شد.
پویش «عزیزم حسین» سال گذشته با استقبال قابل‌توجه کودکان ایرانی و غیر ایرانی مواجه و بیش از شش هزار ویدئو از نقاشی کشیدن و همخوانی بچه‌ها علاوه بر شهرها و روستاهای کشورمان، از ۶ کشور آمریکا، آلمان، افغانستان، عراق، امارات و بلژیک ویدئو برای این پویش ارسال شد.
برای شنیدن نماهنگ «عزیزم حسین» اینجا را کلیک کنید.
* «هدیه اسباب بازی»؛ یک کار خیر به عشق حضرت علی (ع)
مرکز موسیقی مأوا به مناسبت فرارسیدن دهه ولایت و عید سعید غدیر خم، با همکاری هیأت‌های مذهبی و گروه‌های مردمی، پویشی برای گروه سنی کودک و نوجوان با عنوان «نذر اسباب بازی» برگزار کرد. هدف اصلی از برگزاری این پویش‌ها راه‌اندازی جریان‌های مردمی حول محور سرود و ارزش‌های اسلامی و اجتماعی بود.
در این پویش کودکان به عشق امیرالمومنین (ع) و با تأسی از مشی و منش ایشان، ترغیب می‌شدند، از بین اسباب‌بازی‌های خود یکی را به عنوان هدیه در جشنی بزرگ، به دیگر کودکان هدیه دهند تا کمک‌رسان کودکان مناطق محروم، نیازمند، ایتام و سرطانی‌ها باشند. در این راستا کودکان می‌توانستند اسباب‌بازی‌های خود را در روز عید غدیر به محل میدان ولیعصر (عج) ببرند و تحویل دهند. این در حالی بود که ترویج روحیه فداکاری و ایثارگری در کودکان و نوجوانان، ایجاد فضای شاد در عید غدیر برای کودکان و آشنایی کودکان با امام علی علیه‌السلام از دیگر اهداف این پویش بود. که با نوای رضا هلالی و محمدحسین پویانفر براساس شعری از حمید رمی تولید شد.
یکی دیگر از بخش‌های این پویش ارسال ویدئو از خوانش سرود «هدیه اسباب بازی» توسط کودکان بود که می‌توانستند اسباب بازی یا عروسک دلخواه خود را برای هدیه به یک کودک انتخاب کنند و فیلمی با این مضمون که «این اسباب بازی را برای شرکت در پویش هدیه اسباب بازی به عشق مولا علی به هدیه می دهم» گرفته و ارسال کنند.
برای تماشای نماهنگ «هدیه اسباب بازی» اینجا را کلیک کنید.
* «بیعت»؛ ترویج آموزه‌های اخلاقی از پس کلید واژه انتظار ظهور
یکی دیگر از اقداماتی که در ایام شعبانیه این مجموعه موسیقایی صورت گرفت، تولید نماهنگ «بیعت» با موضوع مهدویت و انتظار ظهور حضرت مهدی از پس پروژه «عزیزم حسین» بود.
این نماهنگ به نوعی مقدمه‌ای برای راه اندازی پویشی به همین نام بود و در آن هزاران نفر از کودکان و نوجوانان با همراهی گروه‌های سرود «نجم الثاقب» و «احسان»، صدای عبدالرضا هلالی و سجاد محمدی در پویش‌های مختلفی که به میزبانی شهرهای مختلف کشور برگزار شد، شرکت کردند.
بخش‌های ابتدایی اثر فضای صمیمانه همراه با انس و الفت به مخاطب القا می‌شود. در بخش‌هایی هم شعر سعی در انتقال فضای وحدت دارد. همچنین همراهی خانواده‌ها با بچه‌ها از جمله دیگر مفاهیمی است که در نماهنگ «بیعت» روی آن تأکید شده است.
یکی دیگر از نکات نماهنگ «بیعت» حضور طیف‌های گسترده بچه‌ها از هر گروه سنی است. این بچه‌ها که از مناطق جغرافیایی مختلف ایران در این نماهنگ حضور دارند، با قلبی پاک این اشعار و سرود زیبا را زمزمه می‌کنند. همچنین حضور بچه‌ها در مکان‌های تاریخی اصالت و هویت ایرانی را که در سرود هم روی آن تأکید شده است به مخاطبان القا می‌کند. سبک خاص فیلمبرداری دایره‌ای که با نور و رنگ‌های مختلف همراه می‌شود نیز از دیگر مؤلفه‌هایی است که موجب جذب تماشاگران می‌شد.
برای تماشای نماهنگ «بیعت» اینجا را کلیک کنید.
* «روزه اولی»؛ یک پویش برای بچه‌هایی که اولین بار روزه گرفتند
پویش «روزه اولی» هم یکی دیگر از فعالیت‌های برآمده از تولید یک نماهنگ به نام «روزه اولی» بود که فروردین ماه سال ۱۴۰۲ در قالب پروژه مشترک مرکز موسیقی مأوا و مرکز رسانه «نهضت» سازمان تبلیغات اسلامی برای کودکان و نوجوانان ایران زمینه ارائه شد.
در این نماهنگ هم که در قالبی امید بخش پیش روی مخاطبان قرار گرفت، محمدحسین پویانفر از مداحان شناخته شده اهل بیت (ع) با همراهی گروه سرود «احسان» اثری را بر اساس ترانه‌ای از سید جواد پرئی تولید کرد که در آن کودکان و نوجوانان ایرانی در قالبی متفاوت از حس و حال و تجربه خود در اولین سال روزه داری خود سخن گفتند.
پویش «روزه اولی» هم یکی از فعالیت‌هایی است که با حضور محمدحسین پویانفر به عنوان نوحه خوانی که مخاطبان کودک و نوجوان با او همذات پنداری بیشتری دارند توانست در شهرهای مختلف کشور اجرا شود. فرآیندی که مشتمل بر تجمع بسیاری از کودکان و نوچوانان ایرانی بود که با حضور پرتعدادشان فضای فرح بخش و امیدوار کننده را برای مردم ایران در شرایط فعلی جامعه رقم زدند.
برای تماشای نماهنگ «روزه اولی» اینجا را کلیک کنید.
* «سلام فاطمه»؛ عرض ارادتی به محضر حضرت فاطمه زهرا (س)
پویش سرود «سلام فاطمه (س)» هم از جمله پویش‌های موسیقایی مرکز موسیقی مأوا بود که آذر ماه سال ۱۴۰۱ همزمان با ایام سوگواری شهادت حضرت زهرا (س) توسط مرکز موسیقی مأوا راه‌اندازی شد.
بر اساس اطلاعیه‌ای که مرکز موسیقی مأوا درباره این موضوع منتشر کرده بود علاقه‌مندان برای شرکت در این پویش می‌توانستند ویدئوهای مربوط به همخوانی سرود «سلام فاطمه (س)» را در فضای مجازی به صفحه «هم‌صدای آسمان» ارسال کنند.
سرود «سلام فاطمه (س)» از جمله آثار موسیقایی مذهبی است که چندی پیش با صدای محمدحسین پویانفر از ذاکران اهل بیت (ع) در دسترس مخاطبان قرار گرفت.
برای شنیدن قطعه «سلام فاطمه» اینجا را کلیک کنید.
* «شبیه پروانه‌ها»؛ به عشق امام حسن (ع) دور کودکان پروانه‌ای می‌گردیم
یکی دیگر از نماهنگ‌هایی که در جهت امید بخشی و ایجاد روحیه خودباوری توسط مرکز موسیقی مأوا منتشر شد، نماهنگی با نام «شبیه پروانه‌ها» بود که طی آن علی اکبر حائری با همراهی گروه سرود «احسان» اثری را پیش روی مخاطبان قرار دادند که توانست در قالب یک پویش حمایتی از کودکان پروانه‌ای معرفی شود.
در این نماهنگ که بعدها در قالب یک پویش نیز مورد توجه قرار گرفت، گروه تولید کننده تلاش کرد تا به بهانه فرا رسیدن میلاد امام حسن مجتبی (ع) و صفات بارز اخلاقی ایشان در حوزه کرامت بیماران و رسیدگی به آنها، فضایی را فراهم سازد تا حس مشارکت، انسان دوستی و حمایت شرافتمدانه از بیماران پروانه‌ای به ویژه کودکان و نوجوانان مبتلا به این بیماری در جامعه با توجه بیشتری فراهم شود.
آنچه در این پویش از پس تولید نماهنگ «شبیه پروانه‌ها» پدیدار شد، خارج از چارچوب‌های رایجی بود که همواره از چنین پویش‌های حمایت گرانه‌ای در ایام سوگواری استفاده می‌شد، اما این بار هم تلاش شد تا به واسطه میلاد باسعادت حضرت امام حسن (ع) و ایام گرامی ماه رمضان حال و هوا و انرژی مثبت‌تری در این فضای کمک رسانی حاکم باشد.
برای تماشای نماهنگ «شبیه پروانه‌ها» اینجا را کلیک کنید.
* «لحظه دیدار»؛ راه اندازی پویش «اربعین خانوادگی» به همت دو مجموعه فرهنگی
پروژه مشترک دیگری که توسط مرکز موسیقی مأوا و مرکز هنری رسانه‌ای نهضت در شهریور ماه سال ۱۴۰۱ رونمایی شد، مربوط به تولید انیمیشن «لحظه دیدار» و به تبع آن پویش «اربعین خانوادگی» بود که در ایام محرم و صفر سال گذشته اجرا شد.
این پویش همزمان با رونمایی انیمیشن «لحظه دیدار» با صدای محمد حسین پویانفر پیش روی ارادتمندان حضرت سیدالشهدا قرار گرفت و خانواده‌هایی که در ایام اربعین و در مراسم پیاده روی نجف تا کربلا شرکت می‌کنند می‌توانستند آثار خود را که شامل عکس، دل‌نوشته، خاطرات، فیلم را ارسال کند.
برای تماشای نماهنگ «لحظه دیدار» اینجا را کلیک کنید.
* «دهه هشتادیا»؛ حضور آدم‌های مطرح و نماهنگی که خیلی سر و صدا کرد
نماهنگ «دهه هشتادیا» هم تازه‌ترین و یکی از متفاوت‌ترین و پرحاشیه‌ترین محصولات مرکز موسیقی مأوا بود که شهریور ۱۴۰۰ بر اساس سرود «کی گفته عاشقی برا قدیمه؟» گروه سرود وصال با حضور عبدالرضا هلالی، محمدحسین پویانفر و علی رام نورایی منتشر شد.
در این نماهنگ که حتی پخش تیزر آن در ایام کرونایی هم با حاشیه‌های زیادی در فضای مجازی همراه بود سعید پاشازاده شاعر، علی شمس تهیه کننده و مهران علوی به عنوان کارگردان حضور داشتند.
مرکز موسیقی مأوا که گویا خوب می‌دانست این اثر با حاشیه‌هایی مواجه خواهد شد، همزمان با انتشار این نماهنگ متنی را با عنوان «چند خط درباره یک تجربه جدید و ضروری» منتشر کرد و گفت: «نوجوانان تقریباً بخش فراموش شده تولیدات رسانه‌ای در کشور ما هستند. درباره ویژگی‌ها و سلیقه‌ها و علاقه‌های آنان کمتر فکر می‌کنیم و کمتر کاری اختصاصی برای‌شان تولید می‌کنیم. و طبیعی است که وقتی ما کاری نمی‌کنیم، دیگران این خلأ را با تولیدات متفاوت‌تری پر می‌کنند. ما در مرکز موسیقی ماوا مدتی است تمرکز خود را بر این حوزه گذاشته‌ایم و در تلاشیم که آثاری را برای مخاطب نوجوان طراحی و تولید کنیم.
در تلاشیم که این آثار صرفاً محدود به یک بخش از مخاطبان نباشد و هر اثری برای جامعه مخاطبان هدف آن اثر تولید شود. کما اینکه در محرم امسال هم نماهنگ «گره» برای بخشی از این مخاطبان تولید و با استقبال آنان روبرو شد و نماهنگ «دهه هشتادی‌ها» برای بخش دیگری از مخاطبان نوجوان، با حال و هوای دیگر و ادبیاتی دیگر تولید شد. از ابتدای ورود به این حوزه می‌دانستیم که با مسیر طی نشده پر چالشی روبرو هستیم و پس از تولید هر اثر نیازمند شنیدن دقیق نظرات، انتقادات و پیشنهادات مخاطبان و صاحب نظرانیم، تا ادامه این مسیر را دقیق‌تر و درست‌تر از قبل طی کنیم. پس با آغوش باز شنوای نظرات همه شما هستیم. به امید اینکه این نقد و نظرات کمک کند تا مخاطب نوجوان در تولیدات رسانه‌ای کشور دیده شود.»
برای تماشای نماهنگ «دهه هشتادیا» اینجا را کلیک کنید.
نماهنگ «نمره عالی»، پویش «ایران ۸۰» به مناسبت حضور تیم ملی فوتبال کشورمان در مسابقات جام جهانی فوتبال، پویش «سرباز حسینم» ویژه کودکان و نوجوانان ایرانی نیز از دیگر پروژه‌های مرکز موسیقی مأوا در این یکی دو سال گذشته بودند که در کنار سایر محصولات موسیقایی این مجموعه توانستند نقش مؤثری در حوزه تولید آثار نوگرایانه و جوان پسند ایفا کنند. فرآیندی که به طور حتم تا مسیر تکامل راه زیادی باقی است، اما نقطه شروعی برای حضور در مسیر جدیدی است که باید ابداعات و ابتکارات زیادی را به خرج داد.
