تبادل زندانیان گره برجام را باز نمی کند/ آمریکایی ها به دنبال برجام پلاس هستند
دانستنی اقتصاد _ پرستو بهرامی راد؛ حسن بهشتی پور، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفتگو با دانستنی اقتصاد در خصوص تبادل زندانیان با اروپا و مذاکرات برجامی گفت: به نظر من تبادل زندانیان ربطی به برجام ندارد. تبادل زندانی‌ها یکی از پرونده‌هایی است که در روابط ایران و آمریکا مطرح بوده است. بنابراین اینکه ما این دو موضوع را با هم یکسان بدانیم، کاملاً اشتباه است ولی روی همدیگر تاثیر دارند. یعنی وقتی تبادل انجام شود، فضا مثبت شده و از این جهت خیلی خوب است و باید استقبال کرد.
وی در ادامه توضیح داد: اما اینکه فکر کنیم با تبادل زندانیان گره برجام باز می‌شود، چنین اتفاقی نمیافتد. ضمن اینکه مشکل بر سر تبادل زندانیان نیست. مشکل به دلیل پاسخ‌های ایران به آژانس است که خوشبختانه در گزارش آقای گروسی اعلام شده حداقل یکی از پرسش‌های سه گانه پاسخ داده شده و آژانس قانع شده است. بنابراین اگر دو سوال دیگر پاسخ داده شود، به نظرم گره بزرگی در روند مذاکرات با آمریکا باز خواهد شد.
در پاسخ به سوالی در مورد فشار اروپا به آمریکا در خصوص برجام این کارشناس بیان کرد: اینکه ما بخواهیم از طریق اروپا به آمریکا فشار بیاوریم یا فضای داخل آمریکا را تحت تاثیر قرار دهیم، ممکن است از نظر رسانه‌ای صورت گیرد ولی از لحاظ سیاست خارجی و عملاً در اجرای سیاست‌ها بعید می‌دانم به جایی برسد. باز تاکید می‌کنم تبادل زندانیان ربطی به برجام ندارد.
بهشتی‌پور در مورد توافق موقت اشاره کرد: واقعیت این است که آمریکایی‌ها برجام قبلی را کنار گذاشتند و دنبال یک برجام پلاس هستند. شواهد و قرائن این را نشان می‌دهد. کسانی هم که از طرف ایران مذاکره می‌کنند از اول برجام را قبول نداشتند، بنابراین آنها هم دنبال برجامی بودند که صرفاً به پایان تحریم‌ها محدود می‌شد. پس یک نوع دوگانگی و دو ایده مختلف در دو طرف می‌بینیم. اسفند سال ۱۴۰۰ به یک جای مشترکی ایران و آمریکا رسیده بودند، ولی حداقل برای من مشخص نیست که چرا آمریکایی‌ها آن توافقی که بدست آمده بود را نپذیرفتند. بعد کار گره خورد و یک سال و خورده‌ای هم گذشته و چندین ماه است که هنوز دور جدیدی از گفتگو‌ها را شاهد نیستیم.
در ادامه وی در خصوص ایده ولی نصر و علی واعظ گفت: ایده‌ای که آنها مطرح کردند، ایده خوبی است. آنها می‌خواهند بگویند که باید سیاست خارجیمان را از این حالت انزوا خارج کنیم و به سمت سیاست حضور در صحنه بین‌المللی برویم. شاید یک بخش این موضوع از راه گفتگو و مذاکره با کشورهای همسایه باشد، اما بخش دیگر مربوط به گفتگوی مستقیم با آمریکا، آلمان، انگلیس و فرانسه و حل مشکلات با اروپا و آمریکا است. در واقع این دو طرح مکمل هم هستند.
بهشتی پور در ادامه مطرح کرد: قبلاً می‌گفتند نقص برجام این بود که به مسائل منطقه‌ای توجه نکرده بود. در حالی که این نقص نبود، زیرا انقدر ابعاد موضوع گسترده می‌شد که ممکن بود مذاکرات سال‌ها طول بکشد. آنها برای اینکه مذاکرات بتواند به نتیجه برسد، مذاکرات را به مسائل هسته‌ای محدود کردند که همین مذاکرات هم حدود دو سال طول کشید تا به نتیجه رسید. منتهی ما دیدیم در عمل با اینکه توافق حاصل شد، ولی اسرائیل، عربستان سعوی و لابی صهیونیست‌ها در داخل آمریکا نهایت تلاششان را کردند که توافق اجرا نشود. متاسفانه موفق هم بودند و نهایتاً ترامپ از برجام خارج شد. بنابراین هر نوع گفتگو و مذاکره با آمریکا به منظور حل مشکل میان ایران و آمریکا به نفع ملت ایران است. اروپا، روسیه و چین در این مورد نمی‌توانند کاری برای ایران انجام دهند. اگر قرار است تحریم‌ها پایان پیدا کند از طریق مذاکره و گفتگو است. اینکه ما فکر کنیم غیر از مذاکره راه‌های دیگری وجود دارد، من حداقل سراغ ندارم.
وی در ادامه اظهار داشت: افرادی می‌گویند ما در داخل باید توانمندی اقتصادیمان را بالاببریم تا تحریم‌ها بی‌اثر یا کم‌اثر شود؛ ایده خوبی است. منتهی قابل اجرا نیست؛ چون بخش مشکلات اقتصادی ما مربوط به صادرات و واردات است و وقتی صادرات و واردات به صحنه بین‌المللی وارد می‌شود، با بن بست روبرو خواهد شد. بعد مجبور هستیم که برای دور زدن تحریم‌ها کلی هزینه دهیم. ضمن اینکه مذاکرات با همسایگان هم نمی‌تواند در سطح بین‌المللی مشکلات ما را حل کند. شروع روابط با همسایه‌ها گام و حرکت مثبتی است، ولی اینکه ما فکر کنیم مشکلات را حل می‌کند متاسفانه اینگونه نیست. شاید موقعیتمان را در مذاکرات آتی تقویت کند، ولی در نهایت پای میز مذاکرات با طرف آمریکایی می‌نشینیم و باید مسئله را مستقیم با آمریکا حل و فصل کنیم.
فایننشال تایمز در گزارشی نوشت رابرت مالی، مذاکره کننده ارشد آمریکا اخیراً چندین بار با امیر سعید ایروانی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد دیدار کرده است؛ در این خصوص بهشتی‌پور گفت: چون از محتوای این دیدار اطلاع ندارم، نمی‌توانم نظر بدهم. ولی نفس گفتگو و مذاکره بیانگر این است که راه حل دیپلماتیک دنبال می‌شود. این مسئله به نظر من جز راه‌حل دیپلماتیک، راه دیگری وجود ندارد. اسرائیل به دنبال این است که جنگ ایجاد کنند و دنبال درگیری میان ایران و آمریکا است. اسرائیلی که حاضر نیست پیمان NPT را امضا کند، به آژانس اعتراض می‌کند که چرا با ایران به تفاهم رسیدی؟ اسرائیل میخواهد با خودشان یا آمریکا با ایران وارد جنگ شوند. اما اینکه با راب مالی گفتگو صورت میگیرد یعنی گام مثبتی صورت گرفته است و یعنی هنوز راه‌حل‌های دیپلماتیک روی میز است.
در خصوص توافق تهران با آژانس این کارشناس بین‌الملل بیان کرد: به هر حال ۱+۵ با طرح ۳ موضوع بهانه‌ای پیدا کرده است. اگر این سه سوال حل شود، بهانه بزرگی از دست آنها گرفته می‌شود. الان یک مورد حل شده و غنی سازی ۸۴ درصد هم سو‌تفاهم بوده است. اینها گام‌های مثبتی است و اگر مورد ورامین و تورقوزآباد هم حل شود خیلی می‌تواند کمک بکند که بهانه از دست طرف مقابل گرفته شود. موضع ایران قوی ترخواهد بود و دیگر بهانه‌ای وجود ندارد که پرونده ایران را به شورای امنیت ارجاع دهند یا بهانه‌ای نیست که قطعنامه جدید صادر کنند و یک پرونده جدیدی روی پرونده قبلی ایران بگذارند.
در نهایت بهشتی پور گفت: ۱۵ خرداد اجلاس حکام برگزار می‌شود. خیلی مهم است که در فضای مثبتی برای ما این اجلاس برگزار شود و شاهد یک قطعنامه جدید علیه ایران نباشیم. ما باید مانع حرکاتی باشیم که علیه ما پرونده‌سازی می‌کنند.
