اوکراین، بهانه جدید غرب برای بی‌تعهدی به برجام
دانستنی اقتصاد، گروه سیاست – نفیسه عبدالهی: جاده برجام با پیچ و خم‌ها و فراز و نشیب‌های خود رو به رو است. ایران به عنوان یکی از مسافران اصلی این مسیر به دنبال حل عادلانه اختلافات باقیمانده با همه اعضای حاضر برجام در حال گفتگو است. حتی با واسطه برخی کشورها پیام‌های لازم میان تهران و واشنگتن رد و بدل می‌شود که به گفته حسین امیر عبداللهیان هفته‌هاست این گفتگوها از کشور نروژ آغاز شده و ادامه دارد.
این در حالی است که متأسفانه برخی از اعضای برجام با حمایت آمریکا به دنبال قراردادن چوب لای چرخ حرکت قطار برجام هستند. آنها با سوءاستفاده از موقعیت کشورشان در سازمان ملل، بر طبل افزایش تنش‌ها می‌کوبند.
نشست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل درباره قطعنامه ۲۲۳۱ این شورا در خصوص ایران و بررسی پانزدهمین گزارش «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد درباره اجرای این قطعنامه روز پنجشنبه ۱۵ تیر برگزار شد.
این نشست باید بر اساس قوانین با حضور اعضای برجام برگزار می‌شد اما به دلیل حضور نماینده اوکراین که با دعوت آمریکا و انگلیس انجام شده بود منجر به جدال دیپلماتیک سنگینی میان اعضا شد.
انگلیس که ریاست دوره‌ای شورای امنیت را برعهده داشت، در این جلسه برای حضور نماینده اوکراین بسیار تلاش کرد که با مخالفت شدید ایران و روسیه مواجه شد اما سفیر انگلیس و نماینده آمریکا از حضور غیر قانونی نماینده اوکراین دفاع کردند.
در این نشست نیز سعید ایروانی نماینده ایران در سازمان ملل به حضور نماینده اوکراین در جلسه اعتراض کرد و دعوت از نماینده اوکراین را نشاندهنده سوءاستفاده از جایگاه ریاست شورا دانست.
برجام همچنان بهترین گزینه است
یک روز قبل از برگزاری نشست شورای امنیت در مورد قطعنامه ۲۲۳۱، گزارش «آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل به شورای امنیت به طور رسمی منتشر شد.
در گزارش دبیرکل سازمان ملل به شورای امنیت در خصوص قطعنامه ۲۲۳۱ که پانزدهمین گزارش او در این زمینه است، آمده است: برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام که توسط چین، فرانسه، آلمان، روسیه، انگلیس، آمریکا و اتحادیه اروپا با جمهوری اسلامی ایران در ۱۴ جولای ۲۰۱۵ منعقد شد و شورای امنیت در قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ آن را تأیید کرد، نتیجه مذاکرات فشرده در طول چندین سال برای دستیابی به اهداف مشترک منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و امنیت منطقه‌ای بود، به نحوی که منافع اقتصادی ملموسی را برای مردم ایران به ارمغان آورد. هشت سال از امضای این توافق گذشته است و من همچنان متقاعد هستم که توافق بهترین گزینه موجود برای تضمین ماهیت منحصراً صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران است.
در بندهای اولیه گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد که در ۲۲ بند آورده شده، آمده است: تداوم عدم پیشرفت در جهت بازگشت به اجرای کامل و مؤثر برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، علیرغم تاکید مجدد همه شرکت کنندگان و آمریکا در دسامبر ۲۰۲۲ مبنی بر اینکه این تنها گزینه قابل اجرا است، ناامید کننده است. متأسفانه، مذاکرات پیرامون بازگشت به برجام همچنان به بن بست رسیده است و این امر چشم انداز بازگشت به اجرای کامل برنامه را محدود می‌کند. با این وجود، من خوشبین هستم که شرکت کنندگان در این طرح و آمریکا همچنان متعهد به راه حل دیپلماتیک هستند. صلح و امنیت پایدار برای همه کشورهای عضو تنها از طریق گفتگو و همکاری امکان پذیر است.
گوترش در بخش دیگری از پانزدهمین گزارش خود آورده است: بنابراین، من از همه طرف‌های مربوطه می‌خواهم که احساس فوریت بیشتری نشان دهند، گفتگو و تعامل را تجدید کنند و برای رسیدن به توافق در مورد موضوعات باقیمانده در اولین فرصت تلاش کنند. من مجدداً از آمریکا درخواست می‌کنم که تحریم‌های خود را همانطور که در برجام ذکر شده لغو یا رفع کند و معافیت‌ها را در رابطه با تجارت نفت با جمهوری اسلامی ایران تمدید کند.
آمریکا تحریم‌های ایران را رفع کند
«رزماری دی‌کارلو» معاون سیاسی دبیر کل سازمان ملل متحد در این نشست از آمریکا خواست تحریم‌های یکجانبه علیه ایران را رفع کند.
«رزماری دی‌کارلو»، در نشست شورای امنیت برای بررسی اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ ضمن توصیف برجام به عنوان بهترین گزینه برای اطمینان از «ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران»، از آمریکا خواست تحریم‌ها علیه ایران را رفع کند.
وی در این نشست گفت: جمع‌بندی برجام و تائید آن توسط این شورا در هشت سال پیش حاصل مذاکرات فشرده برای رسیدن به اهداف مشترکی در زمینه عدم اشاعه هسته‌ای و امنیت منطقه‌ای و ایجاد مزایای ملموس اقتصادی برای مردم ایران بود.
معاون سیاسی دبیر کل سازمان ملل در ادامه اظهاراتش خاطرنشان کرد: دیپلماسی یگانه مسیر برای رسیدگی مؤثر به مسائل برنامه هسته‌ای ایران است. ضروری است که همه طرف‌ها در اسرع وقت گفتگوها را از سر بگیرند و بر سر مسائل باقیمانده به توافق برسند.
وی اضافه کرد: درخواست دبیر کل سازمان ملل از ایالات متحده مبنی بر رفع تحریم‌ها یا صدور معافیت از آنها، به نحو مشخص‌شده در برجام را تکرار می‌کنم و خواستار تمدید معافیت‌های مربوط به تجارت نفت با ایران هستم.
رزماری دی‌کارلو در بخش دیگری از اظهاراتش از ایران هم خواست گام‌هایی را که به زعم او با تعهدات هسته‌ای تهران ذیل برجام سازگار نیستند به عقب برگرداند.
وی تصریح کرد: من از بیانیه مشترک ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر تسریع در زمینه حل و فصل مسائل باقیمانده پادمانی و دادن اجازه به آژانس برای اجرای اقدامات راستی‌آزمایی و نظارتی بیشتر استقبال می‌کنم.
رزماری دی‌کارلو یادآوری کرد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش ماه مه خود تائید کرده بود که ایران منطبق با این توافقات اجازه نصب برخی از دوربین‌های نظارتی را در کارگاه‌های ساخت سانتریفیوژ داده است. مقام سازمان ملل همچنین به نقل از گزارش دبیر کل آژانس گفت که در آن گزارش تصریح شده است که آژانس دیگر درباره وجود اورانیوم دارای غنای بالا در یک سایت ایران سوالی ندارد.
او در ادامه مدعی شد: نامه‌های دریافت‌شده از کشورهای عضو کماکان دیدگاه‌های متفاوتی را درباره اینکه آیا این تحولات موشکی با قطعنامه مذکور ناسازگار هستند منعکس می‌کنند.
بهانه تراشی تروئیکای اروپایی
بعد از اظهارات دی‌کارلو، سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان هم در بیانیه‌ای مشترک، ایران را به نقض تعهدات خود در زمینه غنی‌سازی اورانیوم، فعالیت‌های تحقیق و توسعه و توسعه موشکی متهم و علاوه بر آن، ادعاهای پیشتر تکذیب‌شده از سوی تهران و مسکو درباره ارسال پهپاد به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین را تکرار کردند.
در بخشی از این بیانیه آمده است: ایران تخلفاتش را با منتقل کردن صدها پهپاد به روسیه از آگوست ۲۰۲۰ تشدید کرده است. تحویل این پهپادها با علم به این صورت گرفت که روسیه از آنها برای هدف قرار دادن شهرهای اوکراین و زیرساخت‌های حیاتی این کشور استفاده خواهد کرد.
سه کشور با اشاره به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عنوان کردند ذرات اورانیوم با غنای ۸۳.۷ درصد در تأسیسات فردو یافت شده است.
این کشورها عنوان کردند که غنی سازی تا چنین سطحی تحولی بسیار خطرناک و مغایر با برجام و حتی سطح اعلام شده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.
تروئیکای اروپایی گفتند که ایران به دانش مهم و غیرقابل بازگشتی دست یافته که برجام سعی داشته آن را محدود کند.
سه کشور اروپایی عنوان کردند که ایران هیچ گونه توجیه غیرنظامی معتبری برای اقدامات خود ندارد و افزودند که این اقدامات، تنها ایران را به توانایی‌های ساخت تسلیحات نزدیک می‌کند.
به گزارش مهر، علیرغم حل ابهامات آژانس هسته‌ای در خصوص برخی فعالیت‌های صلح آمیز کشورمان اما همچنان تروئیکای اروپایی با بهانه تراشی و تکرار گذشته بدون توجه به بیانیه‌های جدید آژانس به دنبال ایجاد تنش و سنگ اندازی در مسیر حل اختلافات میان ایران و اعضای برجام است.
ادعای آمریکا مبنی بر نقض قطعنامه ۲۲۳۱ توسط ایران و روسیه
رابرت وود سفیر و معاون امور سیاسی نمایندگی دائم آمریکا در سازمان ملل در نشست دوره‌ای شورای امنیت برای بررسی پانزدهمین گزارش آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل درباره روند اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ این شورا در خصوص ایران، افزود: آمریکا به شدت نگران استفاده روسیه از پهپادهای ایرانی علیه زیرساخت‌های غیرنظامی در اوکراین است. ایران و روسیه قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض کرده‌اند. این دو کشور از طریق انتقال این تسلیحات بدون دریافت تأیید از شورای امنیت، تعهدات خود را نقض کرده‌اند.
دیپلمات ارشد آمریکایی مدعی شد: استفاده از پهپادهای ایرانی در اوکراین باید به صورت جامع مورد تحقیق قرار گیرد زیرا پاراگراف ۴ قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض می‌کند.
نماینده آمریکا در این نشست افزود: ما از سازمان ملل می‌خواهیم این مورد نقض قطعنامه ۲۲۳۱ را بررسی کند. دبیرکل سازمان ملل باید فوراً تیمی از کارشناسان را برای بررسی لاشه این تسلیحات که توسط روسیه علیه اوکراین استفاده شده است، ارسال کند. دبیرخانه سازمان ملل همچنین باید یک تیم از کارشناسان را برای بررسی قطعات بدست آمده توسط انگلیس اعزام کند.
این دیپلمات آمریکایی ادعا کرد: ارسال پهپاد ها به روسیه از سوی ایران یک نقض فاحش قطعنامه ۲۲۳۱ است و ما باید آن را محکوم کنیم.
اعتراض ایران به حضور اوکراین
در ادامه این نشست امیرسعید ایروانی درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ گفت: شدیداً به دعوت ریاست شورا برای یک کشور عضو که ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم با موضوع دستور جلسه این جلسه ندارد، مخالفیم.
ایروانی ادامه داد: اجازه دهید واضح بگویم، این نشست و قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) مطلقاً هیچ ارتباطی با بحران اوکراین ندارد. دعوت از نماینده اوکراین برای این نشست نشاندهنده سوءاستفاده از فرآیند و جایگاه ریاست شوراست که در خدمت اهداف سیاسی برخی از کشورهاست.
ایروانی با بیان اینکه ایران قاطعانه اتهامات بی اساس اوکراین را رد می‌کند، خاطرنشان کرد: ایران موضع بی طرفانه خود را در قبال درگیری اوکراین حفظ کرده است. ما با صبر و حوصله منتظر شواهد ادعایی اوکراین پس از دیدار مقدماتی بین کارشناسان ایرانی و اوکراینی بوده‌ایم. با این حال، استفاده از به اصطلاح «سند» متشکل از عکس‌های متناقض و اطلاعات «منبع باز» مشکوک و سوءاستفاده از رویه‌های سازمان ملل برای انتشار آن به عنوان شواهدی از تخلفات ادعایی، همانطور که توسط اوکراین و بریتانیا انجام شده، غیرحرفه‌ای، فریبکارانه و غیرسازنده است.
ایروانی پس از آن به موضوع اجرای برجام پرداخت و افزود: بر این عقیده هستیم که اگرچه برجام ممکن است بی عیب و نقص و بی عیب نبوده باشد، اما بدون شک همچنان بهترین و ارزشمندترین گزینه در بین گزینه‌های موجود است.
سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل اضافه کرد: اگر یکی از طرف‌ها را باید مسئول وضع کنونی برجام مقصر دانست آن کشور آمریکا ست. به همین ترتیب، سه کشور اروپایی عضو برجام و اتحادیه اروپا هم به دلیل عدم اجرای قابل توجه تعهدات قانونی صریح خود ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ مقصر هستند. از آن زمان به بعد، آمریکا صراحتاً و با قلدری همه کشورهای دیگر عضو سازمان ملل را مجبور به نقض قطعنامه ۲۲۳۱ یا مجازات شدید کرده است. این رفتار قلدرمآبانه توسط یکی از اعضای دائمی این شورا بی سابقه است.
ایروانی ادامه داد: در پاسخ به این موارد عدم پایبندی قابل توجه، ایران هیچ گزینه دیگری جز اتخاذ برخی اقدامات جبرانی در اعمال حقوق خود بر اساس بندهای ۲۶و ۳۶ برجام نداشت. هدف ایران صرفاً بازگرداندن تعادل ظریف در تعهدات متقابل تحت توافق بود. امروز برخی از اعضای شورا تلاش کردند جای قربانی و مقصر را تغییر دهند و به اقدامات اصلاحی ایران اشاره کردند که گویی ایران طرفی است که از برجام خارج شده است. انجام اقدامات جبرانی حق صریح ماست و برخلاف اقدامات غیرقانونی آمریکا که پیامدهای جبران ناپذیری دارد، به محض برداشته شدن تحریم‌ها به شیوه‌ای قابل راستی آزمایی، همه اقدامات ما برگشت پذیر است.
وی گفت: علاوه بر این، مذاکرات وین نه به دلیل ایران، بلکه به دلیل فقدان اراده سیاسی از سوی ایالات متحده و سه کشور اروپایی از جمله برای ملاحظات سیاسی داخلی آنها متوقف شده است. ما همچنان برای از سرگیری مذاکرات آماده هستیم، در صورتی که طرف‌های دیگر نیز آماده انجام همین کار باشند.
نماینده ایران در سازمان ملل خاطرنشان کرد: ایران در استفاده از حقوق مسلم خود و متعهد به تعهدات بین‌المللی خود، کاملاً مصمم است که فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز خود، از جمله غنی‌سازی در سطوح مختلف مورد نیاز، تحت نظارت و راستی‌آزمایی آژانس را با قدرت دنبال کند. برنامه هسته‌ای ایران به طور مداوم توسط «قوی‌ترین» نظارت و راستی آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد بررسی قرار گرفته – همانطور که بارها توسط مدیرکل آژانس اعلام شده است.
قطعنامه ۲۲۳۱ اشاره به مسائل منطقه‌ای ندارد
این دیپلمات ارشد ایرانی همچنین خاطرنشان کرد: با توجه به حوزه و صلاحیت قطعنامه ۲۲۳۱و اینکه قطعنامه هیچ اشاره‌ای به مسائل منطقه‌ای ندارد، هرگونه اشاره به موضوعات منطقه‌ای سوءاستفاده از فرآیند است. ایران متعهد به حفظ صلح و امنیت منطقه از طریق مشارکت فعال همه کشورهای منطقه بر اساس احترام کامل به قوانین بین‌المللی، احترام متقابل، حسن همجواری، همکاری و گفتگو ست.
ایروانی مجدداً تأکید کرد که فشار، ارعاب و رویارویی بی‌اثر است و افزود: اگر ایالات متحده و سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا اراده سیاسی واقعی از خود نشان دهند، مقابله با چالش‌های کنونی برجام در دسترس است. ما به نوبه خود آماده هستیم تا مذاکرات را در اولین فرصت برای بازگرداندن برجام و اطمینان از اجرای کامل آن توسط همه از سر بگیریم.
گفتگوهایی را با سه کشور اروپایی شروع کرده‌ایم
این در حالیست که حسین امیر عبداللهیان وزیر امورخارجه در مصاحبه با شبکه تلویزیونی فونیکس چین با بیان اینکه هفته‌هاست گفتگوهایی را با سه کشور اروپایی شروع کرده‌ایم، افزود: گفتگوها ناظر بر این است که بتوانیم از سوءتفاهم‌ها عبور کنیم و در مسیر تعامل و همکاری بهتری قرار بگیریم.
امیر عبداللهیان اظهار داشت: این گفتگوها از نروژ شروع شد و اخیراً هم در ابوظبی امارات متحده عربی ادامه پیدا کرد. گفتگوها ناظر بر این است که بتوانیم از سو تفاهم‌ها عبور کنیم و ایران و سه کشور اروپایی در مسیر تعامل و همکاری بهتری قرار بگیرند.
امیر عبداللهیان یادآور شد: در دولت آقای رئیسی برای مقابله با تحریم‌ها دو مسیر را به طور همزمان دنبال می‌کنیم. مسیر اول تلاش برای بی‌اثر کردن تحریم‌هاست و مسیر دیگر تلاش برای لغو تحریم‌ها با استفاده از ابزار دیپلماسی و مذاکره.
وی درباره مناسبات ایران و روسیه با بیان اینکه روابط دو کشور ممتاز و راهبردی است، گفت: اولاً ما در حوزه استقلال سیاسی به شعار اصلی که در قانون اساسی به آن پرداخته شده است، یعنی نه شرقی و نه غربی پایبندیم. یعنی ما نه سلطه قدرتی را در غرب یا قدرتی در شرق را خواهیم پذیرفت، نه اجازه می‌دهیم که چنین نگاهی را نظام‌های سیاسی در غرب یا شرق نسبت به ایران داشته باشند.
وزیر خارجه گفت: اما در عین حال در چارچوب منافع ملی و همکاری با همه طرف‌ها با غرب و شرق عالم ارتباط داریم. هر جا منافعی برای ایران و ملت ایران وجود داشته باشد، ما در آنجا هستیم و حضور پررنگ هم خواهیم داشت.
امیر عبداللهیان اضافه کرد: روابط ما با روسیه علیه هیچ طرفی نیست. همین جا می‌خواهم با استفاده از فرصت با صراحت بگویم که در جنگ اوکراین در کنار هیچ یک از طرفین جنگ نیستیم و از ابتدای این جنگ هر دو طرف را به صلح، مذاکره و توافق از طریق مذاکره و دیپلماسی دعوت کردیم.وزیر خارجه بیان کرد: جنگ را راه‌حل نمی‌دانیم و اتهامات بی اساسی که به ایران گاه توسط اوکراین یا برخی از کشورهای غربی زده می‌شود، مبنی بر اینکه ایران پهپادهای خودش را در اختیار روسیه گذاشته است و در جنگ علیه اوکراین استفاده می‌شود قویاً رد می‌کنیم.
وی یادآور شد: البته معتقدیم که گسترش ناتو به سوی شرق و روسیه یکی از ریشه‌های اساسی این بحران به شمار می‌رود.
بهانه سه کشور اروپایی اقدامی فرا برجامی است
رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی نیز بعد از برگزاری نشست شورای امنیت برای بررسی قطعنامه ۲۲۳۱ به بیانیه مشترک تروئیکای اروپایی واکنش نشان داد.
این رسانه در توییتی نوشت: بهانه‌جویی سه کشور اروپایی برای عدم اجرای یکی دیگر از بندهای غروب، مربوط به لغو تحریم‌های موشکی و پهپادی، اقدامی فرا برجامی است که حداقل تأثیر آن می‌تواند تداوم اقدامات جبرانی جمهوری اسلامی ایران در بخش فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای باشد.
ایران هیچ گاه بهانه‌ها و اتهامات غرب را قبول نخواهد کرد / نگرانی اروپا از پایان تحریم تسلیحاتی ایران
میرقاسم مؤمنی در این باره در گفتگو با دانستنی اقتصاد می‌گوید: نشست شورای امنیت روز پنجشنبه برای بررسی پرونده هسته‌ای ایران برگزار شد که نماینده اوکراین به صورت غیرقانونی و با دعوت انگلیس و آمریکا حضور داشت.
وی ادامه می‌دهد: مشکلی که در حال حاضر در اروپا وجود دارد موضوع پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران است که آنها نسبت به این موضوع ابراز نگرانی کرده‌اند بنابراین اقدام به کارشکنی کرده‌اند.
کارشناس مسائل بین‌المللی بیان می‌کند: همیشه در طول ۱۰ سال گذشته هر زمان شرایط برای ایجاد تفاهم میان اعضای برجامی فراهم شده، کشورهای اروپایی، ایالات متحده و یا رژیم صهیونیستی به بهانه‌های مختلف کارشکنی‌هایی کرده‌اند.
مؤمنی با اشاره به ادعاهای اروپاییان در خصوص کمک ایران به روسیه در ارسال پهپاد، تصریح می‌کند: اروپاییان سعی دارند در شرایط فعلی امتیازات بیشتری را در کنار مسائل هسته‌ای و میزان غنی سازی، موضوعات موشکی و… از ایران اخذ کنند و این مسائل را در مذاکرات بگنجانند که معتقدم با توجه به سیاست آقای بایدن و شرایطی که نسبت به اوکراین و افکار عمومی وجود دارد، این موضوع می‌تواند پیچیدگی‌هایی را ایجاد کنند.
کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید می‌کند: ایران هیچ گاه بهانه‌ها و اتهامات غرب را قبول نخواهد کرد به دلیل اینکه خواسته‌های غرب نامحدود است و هر روز خواسته‌های جدیدی را مطرح می‌کنند.
وی در پایان خاطرنشان می‌کند: بنابراین به نظر می‌آید در شرایط حاضر طرف غربی سعی ندارد مشکلی را حل کند، مگر اینکه اتفاق خاصی بیفتد.
