قمار شیخ دیپلمات در انتخابات ۱۴۰۲/ ائتلاف لاریجانی – روحانی؛ سقوط نهایی یا بازگشت به قدرت؟
حسین نیازبخش- برخی روزنامه ها و رسانه های اعتدال‌گرا از عزم چهره های اعتدالی برای شرکت در انتخابات مجلس ۱۴۰۲ سخن گفته اند. روزنامه آرمان ملی در گزارشی مدعی شده احتمال ائتلاف حسن روحانی و علی لاریجانی، رئیس جمهور و رئیس مجلس سابق و ارائه یک لیست مشترک و واحد برای انتخابات مجلس ۱۴۰۲ زیاد است (اینجا بخوانید). لاریجانی و روحانی شاخص ترین چهره های جبهه اعتدالی هستند که از چند سال قبل به حاشیه رفته و ترجیح داده اند وارد مسائل سیاسی نشوند.
در حالیکه هم مجلس و هم دولت فعلی در دست اصولگرایان است و اصلاح طلبان شاخص و سنتی نیز بیش از همیشه به حاشیه رانده شده و از سیاست دور افتاده اند، اعتدال گراها جدی ترین رقیب داخلی اصولگرایان به حساب می آیند. جبهه اعتدالی طیف وسیعی را شامل می شود. از علی لاریجانی و ناطق نوری تا حسن روحانی و حسن خمینی، همگی چهره های مهم اعتدال گرا هستند که نه به عضویت رسمی اصولگرایان درآمده اند و نه می توان آنها را اصلاح طلب نامید.
با این حال، شرکت احتمالی اعتدال گراها و ائتلاف دو رهبر اصلی این جریان یعنی حسن روحانی و علی لاریجانی می تواند یک قمار بزرگ باشد. پیروزی در انتخابات ۱۴۰۲ می تواند اعتدال گراها را زنده کند اما شکست در این رقابت، می تواند آینده سیاسی لاریجانی و روحانی را بیش از پیش در خطر بیندازد و به خصوص از اعتبار سیاسی آنها بکاهد.
جبهه اعتدال، از اوج ۹۶ تا حضیض ۱۴۰۰
ائتلاف و نزدیکی حسن روحانی و علی لاریجانی در سال ۹۲ و با پیروزی روحانی در انتخابات ریاست جمهوری آن سال آغاز شد. لاریجانی که یک اصولگرا بود و در آن زمان، ریاست مجلس را بر عهده داشت، سعی کرد از احمدی نژادی ها، طرفداران جبهه پایداری و اصولگرایان سنتی پیرو جامعتین فاصله بگیرد. در آن سال‌ها حسن روحانی با شعار اعتدال، کاهش تورم و حل و فصل پرونده هسته ای و رفع تعلیق ها به چهره ای محبوب تبدیل شده بود. لاریجانی که خود، موافق مذاکرات هسته ای بود به روحانی نزدیک شد و به خصوص در تصویب قانون برجام در مجلس نقشی جدی ایفا کرد.
انتخابات مجلس سال ۹۴ و پیروزی لیست امید که طرفدار روحانی بودند، باعث شد لاریجانی که از حوزه انتخابی قم وارد مجلس شده بود با نمایندگان لیست امید و شخص محمدرضا عارف که رهبر لیست امید بود ائتلاف کند و همین امر باعث نزدیکی بیش از پیش روحانی و لاریجانی شد.
این ائتلاف تا سال ۹۸ ادامه داشت. با خروج ترامپ از برجام، شیرازه ائتلاف اعتدال گراها از هم پاشید. دولت روحانی که نشان داده بود خارج از مذاکرات نمی تواند کشورداری کند، تا مرز سقوط پیش رفت و تمام اعتبار مردمی خود را از دست داد. این اتفاق باعث شد لاریجانی نیز اعتبار خود را از دست بدهد. با پاشیده شدن ائتلاف امید و کاهش اعتبار جبهه اعتدالی، لاریجانی بدون پایگاه ماند. حالا اصولگرایان نیز حاضر نبودند او را بپذیرند. خود لاریجانی نیز دیگر مایل به عقبگرد نبود و عقاید و افعال سیاسی اش متفاوت از اصولگرایان شده بود. لاریجانی ترجیح داد دیگر در انتخابات شرکت نکند و به همین دلیل، پس از سال ها حضور در مجلس، خانه ملت را ترک کرد. او در سال ۱۴۰۰ کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری شد اما در عین تعجب رد صلاحیت شد. رد صلاحیت علی لاریجانی نشان داد که حاکمیت تصمیم به حذف او گرفته و رئیس سابق مجلس حداقل تا چند سال باید گوشه نشین شود.
از آن سو، حسن روحانی نیز بعد از انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ و در حالیکه از کمترین محبوبیت برخوردار بود، پاستور را ترک کرد و به سرعت از معادلات سیاسی کشور حذف گردید.
ائتلاف لاریجانی – روحانی؛ آخرین تلاش قبل از سقوط، نجات‌بخش می شود؟
حالا دو چهره اصلی جبهه اعتدالی در انزوا به سر می برند. مخالفان روحانی – لاریجانی نسبت به آنها ظنین اند و هنوز هم اتهاماتی را به آنان می زنند. از آن سو، حوادث سیاسی متنوع این‌چند سال باعث شده، این دو چهره، نتوانند محبوبیت مردمی خود را بازیابی کنند و بسیاری از کسانی که سال ۹۲ و ۹۴ و ۹۶ به آنها رای دادند، همچنان بر عزم خود، مبنی بر عدم حمایت از چهره های اعتدال گرایی پایبندند.
حمایت مردمی مهم ترین پشتوانه برای سیاستمدارانی است که به عنوان اپوزیسیون شناخته شده و از سطح اول سیاست ورزی نیز دور افتاده اند. ورود این سیاستمداران به انتخابات و شکست مجدد، می تواند کار آنها را یکسره کرده و آنها را بیش از پیش به سمت نابودی ببرد. اصلاح‌طلبانی که در انتخابات ریاست جمهوری و شورای شهر ۱۴۰۰ شرکت کردند به خوبی این مساله را تجربه کردند. شکست سنگین در این انتخابات باعث شد آخرین تیر نیز بر پیکره اصلاحات وارد شود و اکنون، زعمای اصلاحات همگی پذیرفته اند که جز با اصلاح و پاکسازی فکری و سیاسی جبهه اصلاحات، امکان سیاست ورزی اصلاح طلبان در سطح اول قدرت وجود ندارد.
جریان اعتدال نیز یک گام تا تکرار تجربه اصلاح طلبان دارد. انتخابات ۱۴۰۲ می تواند ائتلاف روحانی – لاریجانی را نجات دهد و یا آنها را بیش از گذشته به سمت سقوط ببرد. باید دید شرایط انتخابات، فعالیت سیاسی لاریجانی و روحانی، تصمیم شورای نگهبان و به خصوص عزم مردم چه خواهد بود؟
