سازهایی که به احترام محرم کوک شد/ آغاز یک جریان در هنر عاشورایی
دانستنی اقتصاد – گروه هنر-علیرضا سعیدی: یکی از نکات جالب توجهی که طی هفته‌های اخیر در حوزه موسیقی به واسطه علاقه مندی و عرض ارادت تعدادی از هنرمندان عرصه موسیقی به مقام والای حضرت سیدالشهدا (ع) رقم خورد، برگزاری چند کنسرت و ویژه برنامه موسیقایی به مناسبت ایام سوگواری ایشان و یاران گرامی‌شان بود که از ابتدای ماه محرم به واسطه همراهی و همکاری برخی از مجموعه‌های مختلف در فواصل زمانی متفاوت پیش روی مخاطبان قرار گرفت.
مجموعه کنسرت‌هایی که به نسبت سال‌های گذشته شکل پررنگ‌تری گرفت و موجب شد تا چراغ موسیقی به واسطه ایام سوگواری شهادت حضرت امام حسین (ع) روشن بماند و برخی از هنرمندان این عرصه همراه با سایر بخش‌های هنری جامعه، با زبان هنر عرض ارادت خود را به مقام والای سیدالشهدا (ع) اعلام کنند.
رویدادهای موسیقایی که به لحاظ کیفی هم از درجه قابل قبولی برخوردار بودند و می‌توانند آغازگر فصل جدیدی از فعالیت‌های هنرمندان موسیقی در عرصه هنر عاشورایی به ویژه موسیقی باشند. شرایطی دارای ارزش که اگر با اتکا به توانمندی‌های فنی هنرمندان این عرصه و همچنین در نظر گرفتن ملاحظات مربوط به این ایام پیش روی مخاطبان قرار گیرد قطعاً می‌تواند چارچوب ارزشمندی برای استمرار چنین اجراهایی باشد و این عرض ارادت موسیقایی با استقبال بیشتری هم از سوی مخاطبان و هم سایر هنرمندان موسیقی مواجه شود.
آنچه می‌خوانید معرفی اجمالی فعالیت‌ها و برنامه‌های موسیقایی است که همزمان با ایام محرم و سوگواری شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) در مجموعه‌های مختلف پیش روی ارادتمندان آن حضرت قرار گرفت و اتفاقاً هم با استقبال شهروندان مواجه شد.
چارچوبی ارزشمند که این بار با نگاهی هدفمندتر و موسیقایی‌تر تلاش کرد علاوه بر ارائه یک محتوای مناسب و اعتقادی به تماشاگران در گونه‌های مختلف موسیقایی، موجب ایجاد جریانی شود که با درنظر گرفتن شعائر و احکام شرعی و مذهبی مربوط به این ایام عزیز و دارای احترام، آثار موسیقایی را پیش روی عزاداران و سوگواران اباعبدالله قرار دهد.
کنسرت «روایت وداع»؛ آغاز یک پروژه ویژه محرم با یک ارکستر جدید
تالار سوره حوزه هنری روزهای بیست و یکم و بیست و چهارم مرداد ماه سال جاری میزبان برگزاری کنسرت «روایت وداع» به تهیه‌کنندگی امیرحسین شفیعی و آهنگسازی و خوانندگی حسام آرین بود.
در این کنسرت که توسط مرکز موسیقی حوزه هنری برگزار شد، امیرمحمد صمصامی راوی و اشکان فخاری کنسرت مایستر به همراهی ارکستر مجلسی گروه اجرایی برنامه را تشکیل می‌دادند.
این پروژه موسیقایی که از معدود اجراهای زنده موسیقایی در ایام محرم و صفر طی سال‌های اخیر به حساب می‌آمد، در قالب یک کنسرت روایی به صحنه رفت و قالب محتوایی آن متمرکز بر واقعه عاشورا و وداع با پنج شخصیت بزرگ و ارجمند این واقعه بود که سعی شد در دل این اتفاق جانگداز دیدگاه ویژه‌ای را نیز پیش روی مخاطبان دهد.
حسام آرین خواننده و شاعر ۲۵ ساله پروژه موسیقایی «وداع» پیش از این در گفتگو با دانستنی اقتصاد درباره جزئیات برگزاری این پروژه موسیقایی در تهران و شهرهای مختلف کشور گفته بود: کنسرت «وداع» به آهنگسازی و خوانندگی بنده و با استفاده از آثار شاعران کلاسیک ادبیات کشورمان از جمله حافظ و همچنین شاعران معاصر از جمله قاسم صرافان و بنده در قالب یک پروژه موسیقایی ویژه محرم پیش روی مخاطبان قرار می‌گیرد. آنچه برای این پروژه موسیقایی تعریف شده، اجرای یک کنسرت روایی با حضور یک ارکستر مجلسی مشتمل بر سازهای زهی و ارکسترال است که تلاش شده شکل و شمایل متفاوتی از یک اثر ارکسترال مبتنی بر روایت را تقدیم مخاطبان کند. مسیری که برای من دربرگیرنده یک شروع متفاوت و جدید در بین کارهای دیگرم است و می‌تواند حرف‌های تازه و متفاوتی در حوزه‌های ملی و دینی داشته باشد. قطعاً در این مسیر حضور امیرحسین شفیعی به‌عنوان تهیه‌کننده نقش بسیار مؤثر و ارزنده‌ای برایم داشته که استمرار هم خواهد داشت.
پروژه موسیقایی «وداع» به آهنگسازی و خوانندگی حسام آرین و روایت امیرمحمد صمصامی روزهای دوم و سوم شهریور ماه هم در بوستان آب و آتش پیش روی شهروندان تهران قرار گرفت.
کنسرت «چهارپایه عشق»؛ وقتی خواننده مطرح پاپ نوحه‌های قدیمی را بازخوانی کرد
«چهار پایه عشق» عنوان دیگر ویژه برنامه‌ای موسیقایی بود که طی روزهای ۳۰ مرداد تا ۱۰ شهریور تلاش کرد تا در قالب یک پروژه موسیقایی- آئینی با خوانندگی مصطفی راغب و همراهی ارکستری مشتمل بر نوازندگان سازهای زهی و الکترونیک نوحه‌های قدیمی را به میزبانی برج میلاد تهران بازخوانی کند.
در این ویژه برنامه موسیقایی که با همکاری یکی از شرکت‌های برگزار کننده کنسرت‌های موسیقی و مرکز همایش‌های برج میلاد برگزار شد، مصطفی راغب از خوانندگان شناخته شده موسیقی پاپ ایران که در حوزه اجرای آثار آئینی نیز فعالیت‌های مؤثری انجام داده است با همراهی ارکستری مشتمل بر سازهای زهی، سازهای الکترونیک و سازهای مرتبط با موسیقی نواحی ایران و همچنین یک گروه کُر نوحه‌های ترکی، عربی و فارسی مربوط به چهار دهه قبل را بازخوانی و در قالب چند کنسرت موسیقایی پیش روی مخاطبان قرار داد.
«عشق کوفی» مربوط به موسیقی تیتراژ سریال «عشق کوفی» با شعر قاسم صرافان و آهنگسازی مصطفی راغب، «گره گشا» بر اساس یکی از نوحه‌های معروف ایام سوگواری محرم با تنظیمی ارکسترال، قطعه «ای اهل حرم میر و علمدار نیامد» بر اساس نوحه‌ای به همین نام که از جمله نوحه‌های بسیار معروف ایام سوگواری محرم و صفر است، قطعه «سرخ غروب»، تک آهنگ «کیستی»، نوحه معروف عربی «مل بی ی، نوحه عربی حضرت عباس (ع)»، حضرت عشق»، «آره من دیوونتم»، «نشانی» و نوحه ترکی «حضرت عباس (ع)» بخش‌های اصلی کنسرت «چهارپایه عشق» را تشکیل می‌دادند.
راغب که سابقه نوحه خوانی را در مجالس سینه زنی شهر یزد دارد، حین برگزاری این کنسرت‌ها درباره انگیزه‌هایش برای حضور در چنین برنامه‌هایی گفته بود: سال‌های سال بود که با خودم مرور می‌کردم تا بتوانم شرایطی را فراهم سازم که کنسرتی متناسب با این ایام عزیز تدارک ببینم که خوشبختانه با همراهی جناب اردستانی (تهیه کننده) این ایده محقق شد و ما توفیق پیدا کردیم تا به واسطه ایام سوگواری محرم و صفر در خدمت مخاطبان موسیقی به شکلی دیگر باشیم. اگر ما در ماه‌های محرم و صفر اشکی می‌ریزیم، این اشک، اشک غم نیست؛ چرا که امام حسین (ع) از گریه‌های ما بی‌نیاز است. ما هم باید برای این نام پرآوازه اشک شوق بریزیم و هیچ فرقی هم نمی‌کند که در چه جایگاهی قرار داریم. با افتخار صدای من در ایام محرم وقف امام حسین (ع) است.
کنسرت «وداع»؛ بازخوانی آلبومی که شنیدن آن رایحه حسین (ع) را می‌دهد
ارکستر ملی ایران از مجموعه‌های مرتبط با بنیاد فرهنگی هنری رودکی هم در آستانه اربعین حسینی با ترکیبی از سازهای ایرانی و جهانی، پوئم سمفونی «وداع» به آهنگسازی سید محمد میرزمانی، خوانندگی حسام‌الدین آنچه از رویدادهای موسیقایی در ایام سوگواری شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) پیش روی مخاطبان قرار گرفت، نشان دهنده ظرفیت بالای گونه‌های مختلف موسیقایی در هنر عاشورایی است که در صورت حمایت جدی مجموعه‌های مختلف در جهت تربیت ذائقه شنیداری عموم مخاطبان برای شنیدن موسیقی جدی می‌تواند آغازگر جریانی مهم پیرامون اجرای زنده آثار موسیقایی در ایام مناسبتی باشد سراج، رهبری ارکستر همایون رحیمیان و روایت ساعد باقری را در روزهای هشتم و نهم شهریور در تالار وحدت تهران روی صحنه برد.
در این کنسرت که به نوعی چندمین اجرای زنده از پروژه موسیقایی و پرمخاطب «وداع» محسوب می‌شد، قطعات منتخب این آلبوم توسط نوازندگان ارکستر ملی و گروه کُر پیش روی مخاطبان قرار گرفت.
پروژه موسیقایی «وداع» یکی از ماندگارترین مجموعه‌های موسیقایی مرتبط با تولیدات عاشورایی است که اولین بار در سال ۱۳۸۴ توسط مرکز موسیقی حوزه هنری منتشر شد. اثری که در همان ابتدای توزیع و عرضه با وجود محدودیت در نحوه فروش آثار موسیقایی که از اینترنت و ماجراهایی از این دست خبری نبود، باز هم مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت و توانست، به یکی آثار شنیداری مهم حوزه موسیقی با موضوع سوگواری حضرت سیدالشهدا (ع) لقب بگیرد.
اتفاقاً همین نحوه استقبال بود که دست اندرکاران این پروژه موسیقایی با همراهی مجموعه‌های فرهنگی هنری مختلف را بر آن داشت تا اجراهای زنده متعددی از آثار منتخب این پروژه موسیقایی را پیش روی مخاطبان قرار دهند. اجراهایی که در آنها علاوه بر حضور حسام‌الدین سراج به عنوان خواننده از هنرمندانی چون نادر مرتضی‌پور، سید محمد میرزمانی به عنوان رهبر ارکستر و جواد یحیوی و وحید جلیلوند به عنوان روایت‌گر بهره گرفته و فضای متفاوتی را پیش روی علاقه‌مندان موسیقی ارکسترال قرار داد.
آنچه در تازه‌ترین کنسرت ارکستر ملی ایران نیز صورت گرفت، اجرای جدیدی از پروژه‌ای بود که از آن می‌توان به عنوان یکی از مهم‌ترین و جریان‌سازترین پروژه‌های موسیقایی مرتبط با ایام سوگواری شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) طی ۲ دهه اخیر نام برد.
پروژه‌ای که به دلیل ساختار آهنگساز و استفاده به جا از اشعار مرتبط با حضرت امام حسین (ع) تلاش می‌کند تا ارائه دهنده نوع متفاوتی از موسیقی باشد که در حوزه‌های آئینی و دینی تولید می‌شود. پروژه‌ای که به نظر می‌آید فعلاً قصدی برای فراموش شدن در اذهان عمومی ندارد و می‌تواند تا سال‌ها به عنوان یک بسته موسیقایی ارزشمند در حوزه هنر عاشورایی مورد بهره‌برداری مستمر قرار گیرد.
کنسرت «نوای آفتاب»؛ شنیدن غم‌های اربعین با یک کنسرت تخصصی
ارکستر «نوای آفتاب» هم از جمله مجموعه‌های موسیقایی بود که در ایام منتهی به اربعین حسینی در روزهای پایانی مرداد و روزهای آغازین شهریور ماه به مدت ۵ شب به رهبری امین سالمی و صدای مهیار شادُروان در تالار وحدت و رودکی روی صحنه رفت.
این برنامه‌ها به نوعی اولین بخش از برنامه‌های ستاد اربعین در دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در قالبی بسیار تخصصی بود که در آستانه اربعین حسینی بدون بلیت‌فروشی عمومی، با حضور هنرمندان و مهمانان روی صحنه رفت.
«هوای نینوا»، «آواز همایون»، «خلوتگه خورشید»، مثنوی خوانی بر اساس تعزیه بوشهری، «شهیدان خدایی»، قطعه بی کلام «حماسه»، «صبح تیره»، «آواز دیلمان» و تکنوازی قانون، دونوازی نی و تار، «آفتاب خوبان»، تک نوازی سنتور، تک نوازی عود و آواز و عود (آهنگسازی امین سالمی) و آواز اصفهان (اثری از مرتضی محجوبی) آثاری بودند که در این کنسرت پیش روی مخاطبان قرار گرفت.
داریوش حجازی (ارکستر مایستر)، روشنک نوشی، لیدا (زهرا) باقری، مهتاب (اکرم) سلطانی، محمد ملک لی، سارا نادری، اسماعیل (آرش) مسلمی، منصور صفائیان، امیرمحمد اردلان، فرید ذاکری، مسعود جهانی مقدم، روح ا … فروزش، فاطمه بلادُر، علی عنبرستانی، احمد مقدسی، امیرحسین طاعی، فرگل ساکت، الهام آقابابایی، آرش گنجه، محمدحسین غریبی، کوروش (کیانمهر) کشاورز، هادی میسمی، عادل اصغرزاده، وفا مصباحی، مسعود زاهدی پور، محمدرضا آقایی، مریم پناهی، ابراهیم یساولزاده، فردین فیروزکوهی، روزبه زرعی، سارا اسماعیلی، کوروش حجازی، حامد جوهراستانی، مهناز گرداب، لیلی جعفرخواه، حسن فارسیجانی و مسعود غلامعلی زاده گروه نوازندگان ارکستر نوای آفتاب را تشکیل می‌دادند.
کنسرت «سوگ شفق»؛ برج میلاد بازهم در سوگ سیدالشهدا (ع) گریست
ویژه برنامه موسیقایی «سوگ شفق» همزمان با فرا رسیدن ایام سوگواری اربعین حسینی به همت انجمن موسیقی ایران و مشارکت برج میلاد تهران به آهنگسازی میلاد آقایی و حضور جمعی از سرشناس‌ترین نوازندگان موسیقی کشورمان در حوزه موسیقی ارکسترال، شامگاه روزهای شانزدهم، هفدهم و نوزدهم شهریور ماه در برج میلاد تهران پیش روی مخاطبان قرار گرفت.
از جمله نکات قابل توجه این کنسرت که به صورت رایگان برگزار شد، حضور تعدادی از نوازندگان ارکستر سمفونیک تهران در گروه نوازندگان بود. هنرمندانی که چندی پیش از مجموعه ارکستر سمفونیک تهران خارج شده و طی روزهای گذشته با مساعدت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار است دوباره به جمع نوازندگان ارکسترهای دولتی اضافه شوند.
این ویژه برنامه آئینی – مذهبی روایتی از حماسه کربلا در ۵ پرده با همراهی ارکستری بزرگ متشکل از نوازندگان سازهای کلاسیک به رهبری عرفان وکیلی، خوانندگان کر به رهبری سرژیک میرزائیان و خوانندگی مجتبی عسگری در نقش شبیه امام حسین (ع)، هادی فیض‌آبادی در نقش شبیه حضرت عباس (ع)، سید محسن حسینی در نقش شبیه جناب حُر، امیرحسین سمیعی در نقش شبیه عمر بن سعد، محمدرضا صفی در نقش شبیه شمر و ستار روزبه در نقش شبیه ابلیس روی صحنه رفت. این در حالی بود که تمام پرده‌های اجرای «سوگ شفق» با نقاشی امیرمحمد سرمدی و با نظارت حسن روح‌الامین همراه بود که به صورت موشن‌گرافی و با توجه به مضمون هر پرده به نمایش در آمد.
از نکات قابل توجهی که حین اجرای پرده‌های مختلف اجرا می‌توان به اشاره کرد، حضور پر تعداد هنرمندان و نوازندگانی بود که طی سال‌های اخیر در قالب نوازنده و خواننده حضور فعال و مؤثری در ارکسترهای مختلف داشتند. شرایطی که موجب شد تا کنسرت «سوگ شفق» به واسطه حضور رهبر با انگیزه و مستعدی چون عرفان وکیلی تبدیل به یکی از با کیفیت ترین کنسرت‌هایی شود که طی هفته‌های اخیر در حوزه موسیقی عاشورایی پیش روی مخاطبان قرار گرفته است.
آنچه از «سوگ شفق» پیش روی مخاطبان قرار گرفت، پروژه قابل قبول با کیفیت فنی مطلوبی در حوزه موسیقی ارکسترال بود که می‌توان از آن به عنوان یکی از متفاوت‌ترین کنسرت‌های عاشورایی در سال‌های اخیر نام برد.
به هر ترتیب آنچه از رویدادهای موسیقایی در ایام گرامی عزاداری شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) پیش روی مخاطبان قرار گرفت، نشان دهنده ظرفیت بالای گونه‌های مختلف موسیقایی در عرصه هنر عاشورایی است که در صورت حمایت جدی نهادها و مجموعه‌های مختلف در جهت تربیت ذائقه شنیداری عموم مخاطبان برای شنیدن موسیقی جدی و البته در نظر گرفتن موازین و آداب مربوط به این روزهای عزیز، می‌تواند آغازگر جریانی مهم پیرامون اجرای زنده آثار موسیقایی در ایام مناسبتی باشد.
