تاثیر آزادسازی ارزهای بلوکه شده بر اقتصاد ایران چیست؟
به گزارش دانستنی اقتصاد، هفته گذشته بود که خبری در رسانه‌ها مبنی بر آزادسازی منابع ارزی ایران منتشر شد، طبق گفته رئیس کل بانک مرکزی ۶ میلیارد دلار از منابع ارزی ایران در کره جنوبی آزاد شده و در اختیار طرف ایرانی قرار گرفته است.
دسترسی بانک مرکزی به منابع ارزی مدیریت بازار ارز را تسهیل می‌کند
اما یکی از مهمترین اموری که می‌تواند از ثمره این آزادسازی باشد دسترسی بانک مرکزی به منابع ارزی است، بانک مرکزی برای اینکه بتواند بازار را به بهترین شکل مدیریت کند نیاز به منابع ارزی فراوان دارد و آزادسازی ۶ میلیارد دلار برای چند ماه دست بانک مرکزی را برای مدیریت بازار ارز باز می‌کند.
عباس آرگون عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با دانستنی اقتصاد درباره آزادسازی منابع ارزی ایران در کره جنوبی و آثار مثبت آن بر اقتصاد ایران گفت: برداشت بنده این است که این پول‌ها قبلاً خرج شده و از این منابع نمی‌توان استفاده مجدد کرد و درآمد جدیدی برای دولت نیست. اما بانک مرکزی توانسته به منابعی دسترسی پیدا کند که قبلاً به دولت ریال آن را پرداخت کرده است و از این منظر آزادسازی ۶ میلیارد دلار پول بلوکه شده مثبت ارزیابی می‌شود.
آرگون اضافه کرد: این منابع می‌تواند تسهیل کننده و تقویت کننده بانک مرکزی در کنترل بازار ارز بوده و نیازهای بازار ارز را تأمین کند. متأسفانه در بازه زمانی این پول با توجه به افت پول کره جنوبی یک میلیارد دلار متضرر شده است. البته شاید بانک مرکزی مبلغ ما به ازای ریالی کمتری به دولت پرداخت کرده باشد و از این موضوع اطلاع کافی نداریم. هر چقدر کشور بتواند دسترسی به منابع ارزی پیدا کند و تحریم‌ها کاهش پیدا کند مدیریت بازار ارز راحت‌تر خواهد بود.
ثبات در بازار ارز با اقدامات بانک مرکزی
افزایش فروش نفت و اقدامات اصلاحی دولت در ترازنامه شرکت‌ها به ویژه برخورد با بانک‌های زیان ده و تمرکز بر درآمدهای مالیاتی می‌تواند یک مجموعه از سیاست‌های ثبات در اقتصاد باشد، حال اگر گشایش‌های خارجی مانند آزادسازی منابع ارزی در اقتصاد ایران اتفاق بیفتد ثمره اقدامات اصلاحی دولت سریع‌تر به چشم خواهد آمد، دولت هر چقدر بتواند تحریم‌ها را رفع کرده و منابع ارزی کشور به صورت شفاف و قابل محاسبه وارد کشور شود وضعیت اقتصاد و برنامه ریزی برای اقتصاد بسیار بهتر از گذشته خواهد شد.
عبدالمجید شیخی، اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفتگو با دانستنی اقتصاد در خصوص اقدامات بانک مرکزی برای کنترل نرخ ارز به عنوان عامل مؤثر در تورم گفت: معتقدم بانک مرکزی می‌تواند نرخ ارز را هفته به هفته کاهش بدهد چون در وضعیت فعلی نرخ ارز بالاتر از نرخ واقعی آن است که این امر می‌تواند به افت قیمت بازار سایر کالاها و خدمات نیز بیانجامد.
وی به افزایش ۴۳ درصدی صادرات نفت ایران در سال گذشته هم اشاره کرد و گفت: در وضعیت فعلی شاهد افزایش صادرات نفت هستیم، ضمن آنکه باید بیشتر به سمت مبارزه با فرار مالیاتی حرکت کنیم تا نیاز به صادرات نفت که با تحریم‌ها روبرو است، کمتر شود، چون میزان فرار مالیاتی در حال حاضر ۷ برابر آمار ارائه شده فعلی است.
شیخی در پایان گفت: انتظار می‌رود با تلاش بیشتر دولت و بانک مرکزی، بهبود آمار تراز پرداخت‌ها و افزایش قابل توجه صادرات نفتی و غیرنفتی همزمان با کاهش نرخ رشد نقدینگی و تورم نسبت به سال‌های اخیر ادامه داشته باشد و شاهد تحقق رشد تولید و مهار تورم باشیم.
آزادسازی منابع ارزی در کوتاه مدت آثار مثبتی دارد
اما باید این نکته را نیز خاطرنشان کرد که مبلغ ۶ میلیارد دلار برای شروع کار آزادسازی خوب بوده اما مبلغ چندان بالایی هم نیست که بتواند تحول در اقتصاد ایجاد کند، این منابع ارزی اما برای چند ماه خیال دولت را از تأمین ارز کالاهای اساسی و دارو راحت می‌کند.
محمد غفوری کارشناس و فعال اقتصادی در گفت‌وگو با دانستنی اقتصاد درباره آزادسازی منابع ارزی ایران و تأثیر بر اقتصاد ایران گفت: منابعی که آزاد شده صرفاً برای خرید کالاهای اساسی و دارو است. اگر شرایط اقتصاد ایران عادی بود هر دو ماه باید ۶ میلیارد دلار وارد کشور می‌شد و این موضوع می‌توانست روی اقتصاد اثرات مثبتی بگذارد. اما آزادسازی این منابع ارزی هم در این شرایط خوب است و اگر رفع تحریم‌ها ادامه دار باشد آثار خوبی بر اقتصاد کلان ایران خواهد گذاشت.
دولت منابع مصرف آزادسازی ارز را از قبل مشخص کرده است
برخی از کارشناسان بر این باورند دولت تنها می‌خواهد از هیجان‌های آزادسازی استفاده کند تا منابع ارزی در دست مردم در بازارها آمده و با افزایش عرضه کار دولت برای مدیریت بازارهای مختلف آسان شود.
علی فراقی کارشناس اقتصادی درباره آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران به مهر گفت: در چند ماه گذشته احتمال برگشت پول‌های بلوکه شده ایران قوی‌تر شده و خیلی از افراد و تحلیل گران اثرات احتمالی این اتفاق را قبل از وقوع سبک و سنگین کرده بودند. برخی از فعالان اقتصادی و تحلیلگران فعال در بازارهای مالی مختلف، آزادسازی پول‌های ایران را در تحلیل‌های خود لحاظ کرده بودند و به اصطلاح این خبر قبل از اینکه اتفاق بیفتد پیش‌خور شده بود. حداقل این دسته از فعالان اقتصادی تفاوت دیدگاه سرمایه گذاری در بازارهای مختلف نخواهند داشت.
فراقی ادامه داد: حتی سیاست گذار اقتصادی نیز قبل از آزادسازی محل خرج این پول را مشخص کرده است و تنها می‌خواهد از هیجانات احتمالی بازارها استفاده ببرد. در قسمت دیگر باید گفت هرچند افراد معدودی هنوز به دلیل اینکه استراتژی و تصمیمات خود را بر پایه قطعیت و اتفاق نهایی ترسیم کرده‌اند انتظار می‌رود در صورتی که این عمل به صورت کامل انجام شود و این منابع به چرخه اقتصاد وارد شود این تعداد از افراد بتواند در بازه زمانی کوتاه مدت و میان مدت به واسطه سیگنالی که از این اتفاق دریافت خواهند کرد در بازار تأثیراتی را به وجود بیاورند.
این کارشناس اقتصادی گفت: در مرحله آخر سرمایه گذاران خرد و مردم عادی هستند که همیشه احساسی و بر مبنای اخبار تصمیم می‌گیرند، این دسته همیشه واکنش‌هایی را بر بازارهای مالی دارند و نباید تأثیر رفتار سرمایه گذاران خرد را نادیده گرفت و همیشه این نوع افراد بازارها را در مقاطعی هیجانی می‌کنند.
علی فراقی در پایان گفت: دولت قبل از اینکه این پول‌ها وارد چرخه آزاد اقتصاد شود آنان را خرج کرده است و اگر منابع جدیدی در آینده به دست دولت برسد صرفاً خرج اقتصاد انقباضی و کنترل شدید قیمت‌ها خواهد شد.
تأثیر آزادسازی دلارهای بلوکه شده بر اقتصاد
نکته بعدی این است که با آزادسازی منابع ارزی دولت می‌تواند بازار ارز کشور را که بخشی از آن توسط تقاضای کاذب مردم به بازار سفته بازانه تبدیل شده است را کنترل کند.
آرش علوی عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با دانستنی اقتصاد در مورد آزادسازی منابع بلوکه شده ایران در کره جنوبی، اظهار داشت: از چند منظر می‌توان به این موضوع نگریست؛ اگر نگاه کوتاه مدت داشته باشیم به هر حال هر بخشی از منابع و ثروت بلوکه شده کشور برگردد و استفاده شود اتفاق مثبتی است ولی اگر دید بزرگ‌تری داشته باشیم که تصویر هزینه- منفعت است، فقط نباید به عدد نگاه کرد. پولی که گرفته‌ایم از مدت‌ها قبل طلب ما بوده که باید بررسی شود به چه دلایلی این پول را نگرفته‌ایم؛ بحث تحریم‌ها یک موضوع است و بحث دیگر اینکه در جریان تحریم‌ها مذاکراتی انجام شده بود اما نتوانسته بود منجر به آزادسازی اموال بلوکه شود.
علوی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه با این ارز قرار است دارو و کالای اساسی وارد شود، آیا دست دولت برای تأمین ارز صنایع و بخش تولید بازتر خواهد شد یا خیر، گفت: به هر حال از نظر تئوری این سخن درست است زیرا اگر با دید کوتاه مدت بنگریم مبنی بر اینکه یک کاسه‌ای داریم که حال قرار است ۶ میلیارد دلار منابع به این کاسه ریخته شود طبیعتاً می‌تواند به خروجی‌ها کمک کند اما باز نگاه کنید که این کاسه‌ای که از سال ۱۳۹۷ درست شده تا به امروز با سیاست‌های اشتباه ارزی که بخش اعظم آن مربوط به عملکرد دولت و بانک مرکزی می‌شود، حجم این کاسه کوچک شده است.
وی افزود: در واقع بسیاری از خریدهای مجاز کشور زمان زیادی معطل می‌شوند تا ارز بگیرند. در صورتی که اگر ورودی این کاسه ما بیشتر بود که توانش را هم داشتیم طبیعتاً امروز با این مشکلات مواجه نبودیم.
علوی گفت: نرخ ارز از سال ۹۷ به این سو ۱۵ برابر شده است، بنابراین ارزش و مقدار صادرات کشور باید یک رشد قابل توجهی می‌کرد اما این اتفاق نیفتاده است؛ همچنین در بسیاری از بخش‌ها به ویژه بخش‌هایی که خصوصی هستند شاهد عدم رشد و بعضاً کاهش هستیم. رشد صنعتی بیشتر مربوط به مواد خام و مواد خدادادی مثل فلزات و… است.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: همچنین دو اتفاق دیگر در این سال‌ها افتاد؛ تقاضای واقعی برای ارز از سوی بانک مرکزی و دولت با محدودیت و ممنوعیت ثبت سفارش‌ها سرکوب شد. اتفاق دوم نیز مربوط به عملکرد دولت‌ها می‌شود که باعث افزایش تقاضای کاذب ارز شده است. مردم ارزی را می‌خرند که نیازی به آن ندارند. صادرات به علت مشکلات تعهد ارزی و تنگ نظری بانک مرکزی دچار مشکل شده است؛ در واقع یا رشد نکرده یا حتی در بعضی از بخش‌ها کوچک شده است. جذب ۶ میلیارد دلار خوب است اما ما می‌توانستیم در شرایط تعادلی بهتری باشیم اگر قیمت ارز تک نرخی بود و عرضه و تقاضا به صورت مصنوعی بهم نمی‌خورد.
آزادسازی منابع ارزی و افزایش تبادل ارزی نیاز اصلی کشور
آزادسازی منابع ارزی یکی از مهمترین اقداماتی است که باید در صدر پیگیری‌های سیاسی و اقتصادی دولت قرار بگیرد این اقدامات همراه با افزایش تبادلات ارزی ایران با کشورهای مختلف شرق و غرب دنیا می‌تواند ثبات را به اقتصاد ایران بازگرداند.
اقتصاد ایران همیشه از عدم ثبات رنج می‌برده و این عدم ثبات نیز بیش از ۶۰ سال است که در اقتصاد ایران قوت گرفته است، اقدامات مثبت اخیر دولت در افزایش درآمدهای مالیاتی، اقدامات سختگیرانه بانک مرکزی در کنترل پایه پولی و برخورد با بانک‌های ناتراز، مالیات بر بازارهای سفته بازانه مانند مسکن و خودرو و ارز و طلا، تنها زمانی می‌تواند به نتایج مطلوبی برسد که هم زمان بتوانیم تبادلات ارزی با کشورهای مختلف دنیا داشته و سرمایه گذاری خارجی در ایران را احیا کنیم.
با ورود ارز و سرمایه گذاری خارجی و آزادسازی و روان سازی منابع ارزی قطعاً کشور می‌تواند تحولات شگرفی را در اقتصاد شاهد باشد و هم زمانی تبادلات ارزی و اصلاحات اقتصادی را در برهه فعلی باید به فال نیکو گرفت.
