روابط بغداد – قاهره؛ پویایی عراق در دیپلماسی منطقه
دانستنی اقتصاد، گروه بین‌الملل: سفر شیاع السودانی، نخست وزیر عراق به قاهره، یکی از رویدادهای مهم در دیپلماسی منطقه در روزهای اخیر بود. دیدارهای السودانی با عبدالفتاح الیسیس رئیس جمهور، مصطفی مدبولی نخست وزیر مصر، احمد ابوالغیط دبیرکل اتحادیه عرب و چهره‌های دیگر، بخشی از عزم راسخ عراق برای توسعه سیاست خارجی و بها دادن به همکاری منطقه‌ای را آشکار کرد.
محمد شیاع السودانی و مصطفی مدبولی، نشست کمیته عالی مشترک را برگزار کردند و امضای ۱۱ یادداشت تفاهم مشترک، بخشی از دستاوردهای این نشست بود. یادداشت تفاهم میان بانک مرکزی عراق و دستگاه توسعه پروژه‌های متوسط و کوچک در مصر، یادداشت تفاهم برای همکاری در زمینه پیوستن به سازمان تجارت جهانی، همکاری در حوزه دیپلماتیک و تبادل تجربه میان مؤسسه خدمات خارجی وزارت خارجه عراق و مؤسسه مطالعات دیپلماتیک وزارت خارجه مصر، همکاری در زمینه گردشگری و تبادل تجربه میان وزارت برنامه ریزی عراق و وزارت همکاری بین‌المللی مصر و همچنین همکاری در حوزه ورزش و جوانان، از مهمترین ثمرات دیدار السودانی و مدبولی بود. علاوه بر این، مجمع تجاری مصر و عراق با حضور بازرگانان برجسته دو کشور نیز برگزار شد.
السودانی در کنفرانس مطبوعاتی با همتای مصری خود، به این شکل، بر موضوع بازگشت عراق به حوزه دیپلماسی منطقه تاکید کرد: «عراق امروز دارای یک ثبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است و اکنون با باز یافتن نقش رهبری خود در منطقه، تلاش می‌کند تا بخشی از راه حل باشد و نه تکه‌ای از بحران و مشکل. عراق، به نفع منطقه و جهان وارد صحنه شده و ابتکار عمل، راهکارها و فرصت‌های سیاسی و اقتصادی را به نمایش می‌گذارد.»
السودانی در قاهره و در دیدار با شهروندان عراقی ساکن مصر، به اهمیت روابط تاریخی عراق و مصر و نقش این دو کشور در صحنه عربی و منطقه اشاره و آشکارا اعلام کرد که موضع اعتدالی الازهر در توسعه روابط قاهره – بغداد، شایان تقدیر بوده است. دیدار السودانی با احمد الطیب شیخ الازهر رویداد مهمی بود و السودانی ضمن دعوت از احمد الطیب برای سفر به عراق و تجلیل از نقش الازهر و جایگاه آن در کشورهای اسلامی، سفر خود را نشانگر روحیه اخوت میان دو کشور و روابط تاریخی عراق و مصر دانست. شیخ الازهر نیز عراق را به عنوان کشور مهمی در جهان اسلام وصف کرده و وعده داده به زودی به عراق سفر کند.
رؤیای بلندپروازانه عراق
اشاره مکرر السودانی به چشم انداز عراق برای ایفای نقش در پروژه بزرگ مسیر توسعه و همچنین سخنان او در مورد روابط کشورهای منطقه، توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد. او با این پیام‌ها، نشان داد که عراق برای حضور جدی در میدان تجارت و سرمایه گذاری منطقه و همچنین ایفای نقش در دیپلماسی منطقه، از آمادگی بالایی برخوردار است و بر اساس یک برنامه راهبردی حرکت می‌کند.
السودانی در سفر به مصر نیز یک بار دیگر از اهمیت پروژه «مسیر توسعه» سخن به میان آورد. این همان موضوعی است که چندی پیش در کنفرانس بغداد حضور وزاری راه و ترابری کشورهای منطقه و نمایندگانی از مؤسسات مالی و بانکی اروپایی، بر آن تاکید شد تا عراق، با استفاده از یک شبکه وسیع جاده‌ای و ریلی، بند فاو را به یک کانون مهم صادرات و ترانزیت کالا در منطقه و جهان تبیل کند. السودانی در قاهره یک بار دیگر اعلام کرد که این پروژه، برای منطقه و جهان آورده و نتایج مثبت فراوانی دارد و بندر بزرگ فاو در نیمه ۲۰۲۵ به بهره برداری می‌رسد. حضور وزرای ایران، عربستان سعودی، ترکیه، سوریه، اردن، کویت، بحرین، قطر، امارات و عمان در کنفرانس مزبور در عراق؛ پرده از این واقعیت برداشت که حالا دولت بغداد، برای حرکت در مسیر توسعه روابط سیاسی و اقتصادی؛ کارت‌های جدید در اختیار دارد و در سفر مصر نیز مشخص شد که قاهره با خاطری آسوده، به دنبال توسعه روابط با عراق است.
یکی از ویژگی‌های بارز و برجسته سفر السودانی به قاهره، برجسته شدن نقش فعالان اقتصادی و بزرگان بخش خصوصی اقتصاد عراق در این سفر بود. عراق، حالا به دنبال آن است که نشان دهد، نه تنها در شعار و بیان اهداف سیاسی و اقتصادی، بلکه در میدان عمل نیز، اعتقاد راسخی به ضرورت کنار نهادن اقتصاد تک محصولی دارد و نمی‌خواهد صرفاً به درآمد نفتی تکیه کند. هیأتی از پیمانکاران، تجار و پیشه وران عراقی در این سفر، اعلام آمادگی کردند که در تقویت همکاری‌های دوجانبه اقتصادی، نقش فعالی ایفا کنند.
اهمیت مثلث عراق، اردن و مصر
السودانی در حالی به کشور عربی – آفریقایی مصر سفر کرد که در چند سال گذشته، پدیدار شدن رابطه‌ای پویا بین سه کشور مهم منطقه یعنی عراق، اردن و مصر، نویدبخش فرا رسیدن فصلی جدید در دیپلماسی کشورهای عربی بوده است.
این سه کشور، برای دستیابی به سطح بالایی از همکاری‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی، در چند سال گذشته همواره تلاش کرده‌اند و نخست وزیرانی همچون عادل عبدالمهدی، مصطفی الکاظمی و محمد شیاع السودانی، برای ارتقای این روابط، رایزنی‌های فراوانی کرده‌اند.
السودانی، روابط عراق با مصر و اردن را به عنوان نشانه‌های برتر یک محور سیاسی اقتصادی توصیف کرده که می‌توانند اثربخشی بالایی در منطقه داشته باشند. این سخن السودانی و تاکید همزمان سران مصر و اردن بر اهمیت این موضوع؛ نشان دهنده آن است که با هوشمندی مقامات مزبور، موازنات جهان عرب، فقط متکی به خواست و اراده عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر نخواهد بود.
نقش عراق در دیپلماسی منطقه
در دوران نخست وزیری دو سلف پیشین السودانی یعنی عادل عبدالمهدی و همچنین مصطفی الکاظمی، عراق توانست نشانه‌های روشنی از ظرفیت و توان خود برای ایفای نقش دیپلماتیک را نشان دهد و با میانجیگری در روابط تهران – ریاض، به کاهش تنش‌های منطقه‌ای کمک کند. این مسیر در دوران السودانی هم ادامه یافت و عراق در زمینه عادی شدن روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی نقش مثبتی ایفا کرد. شواهد نشان می‌دهد که عراق حالا، برای نزدیک کردن ایران و مصر نیز تلاش می‌کند.
پس از سفرهای دیپلماتیک عمار حکیم سیاستمدار برجسته عراقی به قاهره و سفر هیثم بن طارق آل سعید سلطان عمان به تهران، السودانی هم بخش دیگری از روند همکاری برای توسه روابط سیاسی منطقه را بر عهده گرفته حالا عراق نیز قدم در مسیری نهاده است که می‌تواند در معادلات دیپلماتیک منطقه، نقش برجسته ای بر عهده بگیرد و علاوه بر این، با تاکید بر ظرفیت‌های اقتصادی و ترانزیتی، رفته رفته به یکی از قدرت‌های منطقه تبدیل شود.
